چەمکی سەرەکی چییە؟
پێناسەی چەمکی سەرەکی
چەمکی سەرەکی یەکێکە لە ڕێگاکانی وێنەیی بۆ دەستپێکردنەوەی پایداری گەشتەیی سیستەمەکانی یەک یان دوو ماشین کارکردن لەگەڵ باسە خێرا.
چەمکی سەرەکی بۆ پایداری
لەسەر یەکەی نابەزاردە، گەڕانی توانی ڕاستەوخۆیی دەبێتەداوا بنێرە کە هەژمارێکی ئاسایی دەکاتەوە لە ماشینێکی هەماهنگ کە دەکاتەوە لەناو کارکردنی پایدار. لێرە، توانی دەربخاتەوە دەدۆزرێتەوە لە ڕێگەی
بۆ داوامدانی هەژمارێک، چێشەکەی گەڕانی لەناو بەخشێکی تێکەڵکراو دەبێتەوە. ئەمە ڕێگە دەکاتەوە لە ٥-٦ دوار، و گەڕانی پاش هەژمار دەکاتەوە چەند دوارێکی دیکە.
سەرچاوەی گشتی، لە ڕێگەی توربینی بخاردا دەردەکەوتەوە. کاتی گشتی بۆ سیستەمی توربینی چەند چرکەیە، بەڵام بۆ سیستەمی ئالکتریکی چەند میلیسەکندا. بۆیە، لە کاتی گەڕانی ئالکتریکی، توانی مێکانیکی پایدار دەبێتەوە. شێوازەکانی گەڕانی کانونیکی بە شێوەیەکی تایبەت پێشکەش دەکەن کە چۆن سیستەم توانی ئالکتریکی دەتوانێت بەسەر هەژمارەکان دەربکات و توانی پایدار بە گۆشەی نوێی بار (δ) دەربخاتەوە.
کەریڤەی گۆشەی توان دەبێتە چێشەکەی لە فیگ. ١. وێنەکەی هەڵبژێرە کە لە گۆشەی δ0 (فیگ. ٢) توانی Pm دەربخاتەوە دەکات. کاتێک هەژمارێک دەکاتەوە؛ چێشەکەی گەڕانی دەکرێتەوە و توانی ڕاستەوخۆیی دەبێتە سفر. بەڵام Pm پایدار دەبێتەوە. بەهۆی ئەوە، توانی ڕادەکردنەوە دەبێتەوە.
جیاوازییەکانی توان دەبێتە نرخی گۆڕانی ئەنجامی ئەنەرژیی کینێتیکی کە لەناو کەرەکەدا دەگەڕێتەوە. بۆیە، بەهۆی تأثیری پایداری توانی ڕادەکردنەوەی نەکێشە، کەرەکە دەبێتەوە. بەپێی ئەوە، گۆشەی بار (δ) دەبێتەوە.
ئێستا، گۆشەی δc دەبێتە چێشەکەی کە لەناو چێشەکەی گەڕانی دەبێتەوە. توان پێشتر دەبێتەوە لەناو چێشەی کارکردنی ڕێک. لەم کاتەدا، توانی ئالکتریکی زیاتر دەبێتەوە لە توانی مێکانیکی. بەڵام، توانی ڕادەکردنەوە (Pa) سالب دەبێتەوە. بۆیە، ماشینەکە دەبێتەوە. گۆشەی بار (δ) هەروەها دەبێتەوە بەهۆی ئینێرسیا لە کەرەکەدا. ئەم گۆشەی بارە دەبێتەوە لە کاتێکدا کە کەرەکە دەبێتەوە یان پایداریی سیستەمەکە دەبێتەوە.
ھەڵماندنی سووینگ دەبێتە
Pm → توانی مێکانیکی
Pe → توانی ئالکتریکی
δ → گۆشەی بار
H → کەرتی ئینێرسیا
ωs → شێوەی هەماهنگ
پێزانین کە،
بە چێشەکەی (٢) لە چێشەکەی (١) دەبێتەوە، بدۆزیەوە
ئێستا، dt بە چەپی یان ڕاستی چێشەکەی (٣) لێدەکەوە و بە چێشەکەی (٤) دەبێتەوە. بدۆزیەوە،
داوا بنێرە جێگەرەکە لەناو گۆشەی δ0 بەرامبەر بێت. پێزانین کە
لە کاتێکدا هەژمارێک دەکاتەوە، ماشینەکە دەبێتەوە. کاتێک هەژمارێک دەکاتەوە، ئەوە دەبێتەوە پێش خۆی دەبێتەوە بەرهەمەکەی (δc). لەم کاتەدا،
بۆیە ڕووبەری ڕادەکردنەوە لە چێشەکەی (٤) دەبێتەوە
بە هەمان شێوە، ڕووبەری بەرزکردنەوە دەبێتەوە
ئێستا، گۆشەی δc دەبێتە چێشەکەی کە لەناو چێشەکەی گەڕانی دەبێتەوە. لەم کاتەدا، ڕووبەری ڕادەکردنەوە زیاتر دەبێتەوە لە ڕووبەری بەرزکردنەوە.
A1 > A2. گۆشەی باری جێگەرەکە دەبێتەوە لەسەر گۆشەی δm. لەو خەڵکەیدا، توانی مێکانیکی زیاتر دەبێتەوە لە توانی ئالکتریکی و ئەوە توانی ڕادەکردنەوە بەهۆی ڕادەکردنەوە دەبێتەوە. پێش بەرزکردن، جێگەرەکە دەبێتەوە. بەپێی ئەوە، سیستەمەکە دەبێتەوە.
کاتێک A2 > A1، سیستەمەکە دەبێتەوە پێش ئەوەی دووبارە بەرزکرێت. لێرە، ئینێرسیا لە کەرەکەدا دەبێتەوە ڕووبەرەکانی ڕادەکردنەوە و بەرزکردنەوە بەهۆی ڕادەکردنەوە و بەرزکردنەوە بە ڕووبەرەکانی ڕێک و پێکهاتی بێت. بەپێی ئەوە، سیستەمەکە دەبێتەوە.
کاتێک A2 = A1، ڕووبەری پایداریی کەرەکە دەبێتەوە. لێرە، گۆشەی ڕادەکردنەوە دەبێتەوە لە گۆشەی δcr، گۆشەی ڕادەکردنەوەی کریتیک.
بەهۆی A2 = A1. بدۆزیەوە
گۆشەی ڕادەکردنەوەی کریتیک بەپێی یەکسانیی ڕووبەرەکان دەبێتەوە. ئەمە بە چەمکی سەرەکی دەوترێت. ئەمە دەتوانێت بەکاردێت بۆ دۆزینەوەی ڕووبەری زۆرترین بار کە سیستەمەکە دەتوانێت بەکاردێت بەغەیرەوە ڕووبەری پایداریی بگەڕێتەوە.
c