Борын атомдық модельі

Бұл модель 1913 жылы датхан физик Нильс Бор тақырыптаған. Бойынша бұл модельде атом орталықта орналасқан кішкентай ядро мен оның айналуына қарсы қарқынды электрондардан тұрады – сол сияқты Күн жүйесі. Бірақ, мұнда тартылу күші електростатикалық күштермен, әлі де гравитациялық күштермен беріледі. Ядро теріс зарядтанған, ал электрондар теріс зарядтанған. Одан тышкара Нильс Бор позитивті зарядтанған ядронун протондар мен нейтрондардан тұратын деп көрсеткен. Протондар теріс зарядтанған, ал нейтрондар зарядсыз. Нильс Бор Резерфордтың атомдық модельнің жетіспеушілігін жеңу үшін квант теориясын енгізді. Бойынша бұл теория:

1. Электрондар белгілі бір орбиталарда ядроның айналуына қарсы қарқынды. Ар бір орбита өзінің энергия деңгейіне ие. Бұл орбиталар стационарлық орбиталар деп аталады. Ядроға жақын орбита төмен энергия деңгейіне, ал сыртқы орбита жоғары энергия деңгейіне ие. Электрон белгілі бір энергия деңгейінде энергия жоғалтпағанда айналуы мүмкін. Атомға энергия қосылғанда, электрон жоғары энергия деңгейінің орбитасына шығады.
   Осылайша, электрон жоғары энергия деңгейінің орбитасынан төмен энергия деңгейінің орбитасына қуып, электрон энергиясын кішкентай пакеттерде бөліп береді. Бұл кішкентай пакеттер кванта немесе фотондар деп аталады. Фотондың энергиясы мына формуламен беріледі,
   

   Мұнда,
   ‘h’ - Планк константасы,
   ‘υ’ - жарықтың дауысы (Гц),
   ‘c’ - жарықтың жылдамдығы (м/сек),
   ‘λ’ - шығарылған жарықтың толқындық ұзындығы (метр).

   

2. Позитивті зарядтанған ядро мен теріс зарядтанған электрон арасындағы електростатикалық тартылу күші центрифугалдық күшке тең болады.

3. Электрондың айналуына қарсы қарқынды күші бүтін сандың интегралдық көбейтіндісі болады
   
   Мұнда, n - кванттық сан деп аталатын бүтін сан.

4. Орбитаның радиусы n2 пропорционал, ал электрондың жылдамдығы n-ге кері пропорционал. Бұл жорылыстар тесттеу арқылы тура екендігі анықталған.

Бұл модельде де бірнеше жетіспеушіліктер бар, олар төмендегілер:

1. Бұл модель бір электрондық атомға, яғни водород атомына қолданылады. Ол күрделі атомдарды түсіндіру үшін оңай түрде кеңейтілетін болмайды.

2. Бұл модель электрондың бір орбитасынан екінші орбитасына өтуге қатысты ережелер немесе шектеулер бермейді.

3. Бұл модель тек бір кванттық сан n-ні енгізген. Олай болса, спектрлық сызықтардың жинақтап табылған структурасы жөніндегі эксперименттік дерекқор басқа кванттық сандарды ұсынады.

4. Химиялық байланыстың кванттық түрдегі түсіндірмесі Бордың атомдық модельі арқылы түсіндірілмейді.

Ескерту: Оригиналды сыйлаңыз, жақсы мақалалар бөлісу арқылы, егер автордық құқықтарына зиян келсе, өшіру үшін хабарласыңыз.