Hejmarên Kuantîk
ژمارەی کوانتومی بەسەرەکی ڕێگەیێکی ڕاستەوخۆیە لەسەر ئەوانەی دەتوانین بەکاردەهێنین بۆ نیشاندانی ڕێگایەکەی یەکێک لە الکترونەکان لەمۆڵکدا. ئەمانە ژمارەی کوانتومی پێشبینی دەکەن کە لە کێشەی چەپڵەکە، سەطەری تایبەت و چرکەی الکترونەکان. ئەمانە ژمارەی کوانتومی چوار جۆرە:
ژمارەی کوانتومی سەرەکی (n)
ژمارەی کوانتومی مۆردە (l)
ژمارەی کوانتومی مەگنێتی (m یان ml)
ژمارەی کوانتومی مەگنێتی چرکە (ms)
ژمارەی کوانتومی سەرەکی (n)
ژمارەی کوانتومی سەرەکی یەکێک لەم الکترونانە پێشبینی دەکات سەطەری سەرەکی یا چەپڵە یا ڕێگایەکەی کە الکتروناکە بەکاردەهێنێت. ئەمە بە 'n' دیاری دەکرێت. ئەم ژمارەیە بە شێوەیەکی تەواو هەژمار دەکرێت یەکەم، دووەم، سێیەم، چوارەم، ... وەکوو. ژمارەی کوانتومی سەرەکی بەکاردەهێنرێت لە ماودەی بوهر و سامەر فیلد.
الکترونانەکەی کە ژمارەی کوانتومی سەرەکییان هەیە، بە سەطەرە یەکسانی (چەپڵە) پێشبینی دەکرێن. ئەمانە بە حروفەکان K, L, M, N, ... وەکوو. بۆ سەطەری جیاواز (چەپڵە) ژمارەی "ژمارەی کوانتومی سەرەکی 'n' و زۆربەی الکترونانەکەی کە پێشبینی دەکرێن بە شێوەیەکی جیاواز لە چەپڵەکەدا دیاریکراون لە خوارەوە:
| لیست. نرخ. | سەطەر یا چەپڵە (چەپڵە) | ژمارەی کوانتومی سەرەکی 'n' | زۆربەی الکترونان (2n2) |
| 1 | K | 1 | 2×12=2 |
| 2 | L | 2 | 2×22=8 |
| 3 | M | 3 | 2×32=18 |
| 4 | N | 4 | 2×42=32 |
کەواتە کاتێک ژمارەی کوانتومی چەپڵەکە زیاد بێت، دووری چەپڵەکە هەم زیاد دەبێت. بۆیە چەپڵەکان سەطەری جیاوازیان هەیە کە کەم دەبێتەوە کاتێک ژمارەی کوانتومی زیاد بێت.
ژمارەی کوانتومی مۆردە (l)
ژمارەی کوانتومی مۆردە پێشبینی دەکات چەپڵەیەکی چەپڵەی کە الکتروناکە بەکاردەهێنێت. هەر چەپڵەیەکی سەرەکی (سەطەر) دابەش دەبێت بە چەپڵەی چەپڵەی جیاواز.
ئەمانە چەپڵەیەکانیش دەنێین s, p, d, f, ... وەکوو. بە ژمارەی کوانتومی مۆردە l = 1, 2, 3, 4... وەکوو. ژمارەی چەپڵەی چەپڵەیەکی سەرەکی یەکسانە بە ژمارەی کوانتومی سەرەکی 'n'. گەنجی چەپڵەی سەرەکی بە کۆکردنەوەی گەنجی چەپڵەی چەپڵەکان دەدۆزرێت. گەنجی چەپڵەی چەپڵەکان لە خوارەوە دیاریکراون:
| لیست. نرخ. | چەپڵە | ژمارەی کوانتومی (l) | گەنجی چەپڵە 2(2l + 1) |
| 1 | s | 1 | 2(2 × 0 + 1)=2 |
| 2 | p | 2 | 2(2 × 1 + 1)=6 |
| 3 | d | 3 | 2(2 × 2 + 1)=10 |
| 4 | f | 4 | 2(2 × 3 + 1)=14 |
ژمارەی کوانتومی مۆردە یا آزیمۆث پێشبینی دەکات گشتی چرکە و شێوازی چەپڵەکەی کە الکتروناکە بەکاردەهێنێت. بۆ نموونە: بۆ ژمارەی کوانتومی مۆردە l = 0، بەرزی گشتی چرکەی صفرە و شێوازی چەپڵەکە یەک لایەنە. بۆ l = 1، شێوازی چەپڵەکە یەک لایەنەیەکی گەورەترە بە گشتی چرکەی نەماوە. بۆ l = 2، شێوازی چەپڵەکە یەک لایەنەیەکی گەورەترە بە گشتی چرکەی زۆرتر.
بۆ ژمارەی کوانتومی مۆردە یا آزیمۆث جیاواز، شێوازی چەپڵەکە لە خوارەوە دیاریکراون:
لە کۆنفیگوراسیۆنی الکترون، ژمارەی کوانتومی سەرەکی لە پێش حرفەکە دیاری دەکرێت و ژمارەی الکترونان بە ژمارەی کوانتومی یەکسان بە شێوازی سوپر اسکریپتی حرفەکە دیاری دەکرێت. بۆ نموونە: ئەگەر یەک مۆڵک 6 الکترون هەبێت بە ژمارەی کوانتومی سەرەکی 2 لە چەپڵەی 'p'. پێشەوە لە کۆنفیگوراسیۆنی الکترون بە '2p6' دیاری دەکرێت.
ژمارەی کوانتومی مەگنێتی (m یان ml)
ژمارەی کوانتومی مەگنێتی (ml) پێشبینی دەکات چەپڵەکانی چەپڵەیەکی تایبەت. بۆ ژمارەیەکی taybetî l، ژمارەی کوانتومی مەگنێتی (m
