Элементнинг энг ташқи электронларини бериш ва мусбат ионларни шакллантириш қобилияси, унга электронларини айратиши үчун керак бўлган энергия миқдори билан маъруз этилади. Бу энергия Ионлаштириш энергияси деб аталади. Яхшироқ айтканда, Ионлаштириш энергияси - бу изолирован атом ёки молекуланинг энг чекитма банд валент кабатидаги электронини чикариш үчун керак бўлган энергия. Унинг бирорлиги электрон-вольт eV ёки кДж/моль ва электр заряд тубидаги жылдам харакатдан отиган электрон газлиқ элемент билан сурошувчида бир электронини чикариш ҳақида ҳисобланади. Кам Ионлаштириш энергияси (IE) бошка, катионларни шакллантириш қобилияти юқори.
Бу Бор атом моделі билан тушунта олинади, анда гидроген кабил атом караб тасвирланади, бунда электрон нуклеусга кулланма куч орқали айланади ва электрон фақат таккилган ёки квантланган энергия деңгизлари бўлса ҳам. Бор модельдин электрони энергияси квантланган ва quyidagicha берилади:
Бунда, Z - атом рақами, n - боз асосий квант саны, бу нумбер бутун сон. Гидроген атоми учун Ионлаштириш энергияси 13.6eV.
Ионлаштириш энергияси (eV) - бу n = 1 (зичирлик ҳолати ёки энг стабил ҳолати) дан чексизликка электронни кутуб-кутуби үчун керак бўлган энергия. Шундай етар, чексизликкада 0 (eV) кўриш учун, Ионлаштириш энергияси quyidagicha ёзилади:Ионлаштириш энергияси концепцияси Бор атом моделининг электроннинг нуклеус айланасида таккилган ёки дискрет энергия деңгизларидаги ёки "n" асосий квант саны тақсимоти билан айланадиганинда кўрсатилади. Биринчи электрон муносабатан нуклеусга яқин бўлганда, кейинги электронни чикариш үчун кўпроқ энергия керак бўлади, таккинча, иккинчи Ионлаштириш энергияси биринчидан кўпроқ.
Мисол учун, Натрий (Na)нинг биринчи ионлаштириш энергияси quyidagicha берилади:
Ва унинг иккинчи Ионлаштириш энергияси
Шундай етар, IE2 > IE1 (eV). Агар K миқдори ионлаштиришлар бўлса, IE1 < IE2 < IE3……….< IEk
Металлдар низок Ионлаштириш энергиясига эга. Низок Ионлаштириш энергияси элементнинг ёғишини юқори кўрсатади. Мисол учун, Ёлтуз (Ag, атом рақами Z = 47)нинг ёғиши 6.30 × 107 с/м ва унинг Ионлаштириш энергияси 7.575 eV ва Мис (Cu, Z = 29)нинг ёғиши 5.76 × 107 с/м ва унинг Ионлаштириш энергияси 7.726 eV. Кондукторларда низок Ионлаштириш энергияси электронларни муносабатан мусбат зарядга эга латтицада ўтказади, электрон облакини шакллантиради.
Периодикал жадвалда, Ионлаштириш энергияси кечигандан оңга ўринида ўртақ ривожланиш ҳаракати ҳамда тегишлидан пастга камаяди. Шундай етар, ионлаштириш энергиясини таасир этадиган факторлар quyidagicha жамлаб берилади:
Атом ҳажми: Ионлаштириш энергияси атом ҳажми билан камаяди, чунки атом радиуси ўртақ ҳаракати борида нуклеус ва энг ташқи электрон ортасидаги кулланма кучи камаяди ва айриса.
Щит эффект: Ички кабат электронларининг нуклеус ва валент кабат электронлари ортасидаги кулланма кучини ўзгартириши ёки кўчирмоши. Шундай етар, ионлаштириш энергияси камаяди. Ички электронлар сони ёки кўпроқ щит. Лекин, алтын учун Ионлаштириш энергияси йилтуздан юқори, чунки алтыннинг ҳажми йилтуздан кўпроқ. Бу алтыннинг ички d ва f орбиталари тафсилотида кўпроқ щитни тақдим этади.
Нуклеус заряди: Нуклеус заради ёқин бўлса, атомни ионлаштириш қийина бўлади, чунки нуклеус ва электронлар ортасидаги кулланма кучи кўпроқ.
Электрон тарзи: Атомнинг электрон тарзи юқори стабил бўлса, электронни чикариш қийина бўлади, шундай етар, кўпроқ Ионлаштириш энергияси.
Манба: Electrical4u
Изоҳ: Оригинални хурмат қилиш, яхши мақолалар аралаштиринг, агар интихоб қилинган бўлса, удаленишни байқанг.