Электр трансмиссиya системалари учун автоматик такилади
Автоматик такила система - бул иштаса берувчи тарифларни азайтиш ва тармоқнинг ишончлилигин жакшыртуу максатида ишлаб чыккан сериялык тармогу. Экстра юкsek напорлу (EHV) электр трансмиссия линиялари миңдер мегават (MW) деган көптүктөгү энергиян ташымагыла, себеби андай жерлерде кезигет эмес. Бул жерлердеги жокуларга кирген көп кездешүүлөр боюнча, алардын аркылуу ташылып жаткан энергия кыска мөөнөттүү же түздөн-түз жокулардан узак мөөнөттүү атылбагышы керек.
Дарыя агачынын түшү, жарык чыгаруу же жокуларга куштардын түшү сыяктуу кыска мөөнөттүү жокулар өздүн-өзүн тазалап чыгууга болот, анткени түздөн-түз түзүү иштерине кызмат керексиз. Айрым учурларда, маселан, проводтордун кесилиши же изоляторлордун бузулушу сыяктуу түздөн-түз жокулар тез жөнгө салына албайт, бул учурларда автоматик такила натыйжалуу эмес. Кол менен такилганда, оператор релеаны кайра түзүп, автоматты жабуу керек. Эгер жоку кыска мөөнөттүү болсо, экинчи жолу жабылганда линия стабилдуу болот; бирок, эгер жоку узак мөөнөттүү болсо, коргоо тизими автоматты жана караташып, аны түздөн-түз жоку деп белгиленет. Кыска мөөнөттүү жокуларда кол менен такила көп убакыт көтөрүп турат.
EHV электр трансмиссия линиялары чоң көптүктөгү энергиян ташып турганын эске алуу керек, анткени кол менен бирге иштөө убактысы көп системалык жокко чыгууларды жана стабилдүүлүктүн жакында көп түзүлүшүнө алып келиши мүмкүн. Колдонуу менен пайда болгон убакыттын көтөрүүсүн башырганда, автоматик такила системалары EHV электр трансмиссия системаларына киргизилет, анда адамдар тарабынан пайда болгон убакыттын көтөрүүсүн башырат. Такилучулар тизимди кичирээк бөлүктөргө бөлүп (секционализаторлор), мындай катары жокуларды башкарууга жардам берет. Такилучулар автоматты түзүү процессин аткаруу үчүн программаланган, бул аркылуу коопсуздук жөнгө салуу ыкмасын жакшыртат. Натыйжасында, таанычуу энергиянын көптүгү жогорулатылат.

Автоматик такила системаларынын негизги максаттары:
1.Таанычуларга энергия берүүнүн тоxtoштурулушун азайтуу
2.Берүүнүн даамдуулугун жакшыртуу
3.Подстанцияларга кирүүлөрдүн санын азайтуу
Электр трансмиссия линияларындагы жокуларды үч түрдө классификацияланышы мүмкүн:
1.Кыска мөөнөттүү жокулар: Бул кыска мөөнөттүү (кыска мөөнөттүү) жокулар. Мисалы, электр трансмиссия линиясына жарык чыгаруу жокусу туура келет, бул жоку ар кандай куралдар тарабынан кыска убакытта жөнгө салынат жана өздүн-өзү тазаланат. Кыска мөөнөттүү жокулар жумуштуу трансмиссия линияларындагы жокулардын 80% - 90% ине түзөт.
2.Орточа мөөнөттүү жокулар: Бул жокулар бир же бирден көп ар циклдери узак мөөнөттүү болот. Мисалы, жашыл агач жаштык жуптагы кондукторго түшүп, жерге байланышып, жарык туура келет. Жарык бир нече секундка чейин жүрүп, андан кийин агач жытылып, жоку өздүн-өзү тазаланат. Бул түрдөгү жокулар 5% - 8% учурларда кездешет.
3.Узак мөөнөттүү жокулар: Бул жокулар кондукторлордун кесилиши, изоляторлордун бузулушу же кандайдыр бир электр куралынын иштөөсүнүн бузулушуна негизделген, бул жокулар электр трансмиссия линиясында узак мөөнөттүү жоку түзөт. Бузулган компоненттер алмаштырылган же түзүлгөндө гана жоку тазаланып чыгышы мүмкүн.
Биринчи эки түрдөгү жокулардын кайра ишке кирүү убактысы автоматик такила системаларын колдонуу аркылуу абдан кыскартылышы мүмкүн. Автоматик такила системасы тез иштөө контакты жана кубанык диэлектрик изоляция материалдары, вакуумдык кесүүчүлөр жана жогорку деңгээлдеги ток жана напордоо көрсөткүч куралдарын камтыйт. Автоматик такила системасында, эгер биринчи кайра ишке кирүү жокуларды тазалап чыкпаган болсо, эки же үч кайра ишке кирүү укук берилет. Эгер жоку узак мөөнөттүү болсо, системанын автоматты ачылуу керек. Автоматик такила системасына белгилүү бир убакыттын көтөрүүсү берилет, бул орточа мөөнөттүү жокулардын өздүн-өзүн тазаланышына мүмкүнчүлүк берет.
Автоматик такила системаларына таасир эткен факторлор
Такилууда тез аралыкты тандоо боюнча негизги факторлор - бул кайра ишке кирүү убактысы жана кайра ишке кирүү укуктарынын саны. Системадагы тез аралыкты тандоого таасир эткен факторлор төмөнкүдөй:
1.Системанын стабилдүүлүгү жана синхрондук
2.Жүктөнүн түрү
3.Автомат (А) өзгөчөлүктөрү
4.Жоку жолунун дейонизация убактысы
5.Коргоо релеанын кайра түзүү убактысы
Тез такилууда, такилуу убактысында синхрондук текшерүү керек эмес. Бирок, убакыттын көтөрүүсүнөн кийин такилуу керек, бул көбүнчө синхрондук релеанын колдонуу аркылуу аткарылат.