Qanoni Wiedemann–Franz
Qanunê Wiedemann–Franz yek parîgîn e fîzik a ye ku berdewamên çalakîyê ya elektrîkî ya bir metal bi çalakîyêya çalakîyêya xwarî yên wê. Li bendayî dike ku herdemên çalakîyêya elektrîkî ji çalakîyêya çalakîyêya xwarî yên bir metal bi serewa dergeha weh û da li nav bîr L (Lorenz) de. Qanunê Wiedemann–Franz li ser navên fizîkanan Almaniyey Georg Wiedemann û Robert Franz hatîne navkirin, ku yekemîn ji sernavên van fisikayan di navbera qarnê 19êm de hate propozkirin.
Derivasyonê ya Qanunê Wiedemann–Franz:
Li ser rastî, qanunê Wiedemann–Franz dibe:
σ/κ = L T
li vir:
σ – Çalakîyêya elektrîkî ya metal
κ – Çalakîyêya çalakîyêya xwarî yên metal
L – Bîr Lorenz
T – Dergeha metal
Qanunê Wiedemann–Franz li ser pîvanî ye ku çalakîyêya çalakîyêya xwarî û elektrîkî ya bir metal bi gorîşên elektronên metala were radde. Li bendayî dike ku herdemên çalakîyêya elektrîkî ji çalakîyêya çalakîyêya xwarî yên bir metal yek parîgîn e ku bi rêjeya ku elektronên metala çalakîyan xwarîn werin hewl bike.
Qanunê Wiedemann–Franz bikar îst bi karîna nîsgereyên çalakîyêya elektrîkî û çalakîyêya çalakîyêya xwarî yên metalan li ser dergehen din. Eserî taybetî ye ji bo biguherînin caxasên metalan di alatên elektronîkî de, ku hem çalakîyêya elektrîkî û hem çalakîyêya çalakîyêya xwarî yên metalan pir mohum ne. Qanunê li genîn dikare taybetî be li ser most metalan li ser dergehen ên kêf, lê divê di dergehen ên bilindir û li ser çavkaniya elektron-phononên zorîn da vegerînin.
Kedaranên Qanunê Wiedemann–Franz:
Nirxa L li ser navbera malperên din dibûne.
Ev qanun li ser dergehen ên navendî nîne apply.
Di metalên pîroz de, hem σ û hem κ diherîn di dema dergeha were biçine.
Statement: Respect the original, good articles worth sharing, if there is infringement please contact delete.
