
Termopara to urządzenie, które przekształca różnice temperatur w napięcie elektryczne, opierając się na zasadzie termoelektrycznej. Jest to rodzaj czujnika, który może mierzyć temperaturę w określonym punkcie lub miejscu. Termopary są szeroko stosowane w różnych dziedzinach, takich jak przemysł, gospodarstwa domowe, komercja i nauka, ze względu na swoją prostotę, trwałość, niską cenę i szeroki диапазон температур.
Efekt termoelektryczny to zjawisko generowania napięcia elektrycznego spowodowanego różnicą temperatur między dwoma różnymi metalami lub stopami metali. Ten efekt został odkryty przez niemieckiego fizyka Thomasa Seebecka w 1821 roku, który zaobserwował, że pole magnetyczne powstaje wokół zamkniętego obwodu dwóch różnych metali, gdy jeden z połączeń jest nagrzany, a drugi ochłodzony.
Efekt termoelektryczny można wyjaśnić ruchem swobodnych elektronów w metalach. Gdy jedno połączenie jest nagrzane, elektrony zyskują energię kinetyczną i poruszają się szybciej w kierunku zimniejszego połączenia. To tworzy różnicę potencjałów między dwoma połączeniami, którą można zmierzyć przy użyciu woltomierza lub ammertometru. Wielkość napięcia zależy od typu używanych metali i różnicy temperatur między połączeniami.
Termopara składa się z dwóch drutów wykonanych z różnych metali lub stopów metali, połączonych na obu końcach, tworząc dwa połączenia. Jedno połączenie, zwane gorącym lub pomiarowym, umieszczane jest w miejscu, gdzie ma być zmierzona temperatura. Drugie połączenie, zwane zimnym lub referencyjnym, utrzymywane jest przy stałej i znanej temperaturze, zwykle w temperaturze pokojowej lub w lodowatej kąpieli.
Gdy występuje różnica temperatur między dwoma połączeniami, w obwodzie termopary generowane jest napięcie elektryczne dzięki efektowi termoelektrycznemu. To napięcie można zmierzyć za pomocą woltomierza lub amperomierza podłączonego do obwodu. Używając tabeli kalibracyjnej lub wzoru, który wiąże napięcie z temperaturą dla danego typu termopary, można obliczyć temperaturę gorącego połączenia.

Poniższy diagram przedstawia podstawową zasadę działania termopary:
Poniższy film wyjaśnia, jak działa termopara bardziej szczegółowo:
Istnieje wiele dostępnych typów termopar, każdy z innymi cechami i zastosowaniami. Typ termopary jest określany przez kombinację metali lub stopów metali używanych do drutów. Najbardziej powszechne typy termopar są oznaczane literami (takimi jak K, J, T, E itd.) zgodnie ze standardami międzynarodowymi.
Poniższa tabela podsumowuje niektóre główne typy termopar i ich właściwości:
| Typ | Dodatni drut | Ujemny drut | Kod kolorowy | Zakres temperatur | Czułość | Dokładność | Zastosowanie |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| K | Nikel-chrom (90% Ni, 10% Cr) | Nikel-aluminium (95% Ni, 2% Al, 2% Mn, 1% Si) | Żółty (+), Czerwony (-), Żółty (ogólny) | -200°C do +1260°C (-328°F do +2300°F) | 41 µV/°C | ±2.2°C (0.75%) | Ogólne zastosowanie, szeroki zakres, niska cena |
| J | Żelazo (99.5% Fe) | Konstantan (55% Cu, 45% Ni) | Biały (+), Czerwony (-), Czarny (ogólny) | -210°C do +750°C (-346°F do +1400°F) | 50 µV/°C | ±2.2°C (0.75%) | Atmosfery utleniające, ograniczony zakres |
| T | Miedź (99.9% Cu) | Konstantan (55% Cu, 45% Ni) | Niebieski (+), Czerwony (-), Brązowy (ogólny) | -200°C do +350°C (-328°F do +662°F) | 43 µV/°C | ±1°C (0.75%) | Niskie temperatury, atmosfery utleniające |
| E | Nikel-chrom (90% Ni, 10% Cr) | Konstantan (55% Cu, 45% Ni) | Fioletowy (+), Czerwony (-), Fioletowy |
| E | Nikel-chrom (90% Ni, 10% Cr) | Konstantan (55% Cu, 45% Ni) | Fioletowy (+), Czerwony (-), Fioletowy (ogólny) | -200°C do +870°C (-328°F do +1598°F) | 68 µV/°C | ±1.7°C (0.5%) | Wysoka dokładność, umiarkowany zakres, niska cena | | N | Nikrosil (84.1% Ni, 14.4% Cr, 1.4% Si, 0.1% Mg) | Nisil (95.5% Ni, 4.4% Si, 0.1% Mg) | Pomarańczowy (+), Czerwony (-), Pomarańczowy (ogólny) | -200°C do +1300°C (-328°F do +2372°F) | 39 µV/°C | ±2.2°C (0.75%) | Ogólne zastosowanie, szeroki zakres, stabilny | | S | Platyna-ród (90% Pt, 10% Rh) | Platyna (100% Pt) | Czarny (+), Czerwony (-), Zielony (ogólny) | 0°C do +1600°C (+32°F do +2912°F) | 10 µV/°C | ±1.5°C (0.25%) | Wysokie temperatury, wysoka dokładność, drogi | | R | Platyna-ród (87% Pt, 13% Rh) | Platyna (100% Pt) | Czarny (+), Czerwony (-), Zielony (ogólny) | 0°C do +1600°C (+32°F do +2912°F) | 10 µV/°C | ±1.5°C (0.25%) | Wysokie temperatury, wysoka dokładność, drogi | | B | Platyna-ród (70% Pt, 30% Rh) | Platyna-ród (94% Pt, 6% Rh) | Szary (+), Czerwony (-), Szary (ogólny) | +600°C do +1700°C (+1112°F do +3092°F) | 9 µV/°C | ±0.5% wartości powyżej +600°C (+1112°F) | Bardzo wysokie temperatury, niska czułość |