Voltmetr va elektrometrning ishlash printsiplari qanday farq qiladi?
Voltmetr va elektrstatika qurilmasi, ikkalasi ham elektr energiyasini oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblar boʻlsa-da, ularning ishlash printsiplari va foydalanish sohalarida katta farqlar mavjud.
Voltmetrning ishlash printsipi
Voltmetr asosan shema ichidagi ikki nuqtaning orasidagi potentsial ayirmasini (voltage) oʻlchash uchun ishlatiladi. Uning ishlash printsipi elektromagnit induksiya va aralashma ta'siriga asoslanadi. Umumiy voltmetrlar orasida magnito-elektrli voltmetr va raqamli voltmetr mavjud.
Magnito-elektrli Voltmetr: Bu turdagi voltmetr aralashmani oʻlchanish orqali voltage ni oʻlchaydi. Aralashma voltmetr spiralidan oʻtishda, uning maydonida torqa yaratiladi, bu esa koʻrsatkichni siljishga majbur qiladi. Siljitish burchagi aralashmaga teskari mutanosib, aralashma esa voltage ga teskari mutanosib boʻlgani uchun, koʻrsatkichning siljitish burchagi voltage kattaligini koʻrsatadi.
Raqamli Voltmetr: Bu turdagi voltmetr analog signalarni raqamli signalga aylantirish orqali voltage ni oʻlchaydi. Analog-raqamli konverterlar (ADC) keng tarzda ishlatiladi, shu orqali voltage signallari raqamli shaklda aylantiriladi va ekran ustida koʻrsatiladi.
Elektrstatika qurilmanning ishlash printsipi
Statik hisoblagich (yoki potentsial ayirma hisoblagichi yoki koʻrsatkichli elektrstatika qurilmasi deb ham ataladi) potentsial ayirmasini oʻlchash uchun ishlatiladigan asbob, ammo u voltmetrdan boshqa usulda ishlaydi. Statik hisoblagichning ishlash printsipi elektrostatik induksiya va zaryadlar orasidagi ta'sirlarga asoslanadi.
Elektrostatik Induktsiya: Elektrstatika qurilmasining metall shar va metall quti kondensator hosil qiladi. Zaryadlangan obyekt elektrstatika qurilmasiga yaqinlashsa, metall shar va qutida zaryadlar induksiyalanadi, bu esa igla siljishi sabab boʻladi.
Zaryadlar Orasidagi Ta'sir: Elektrstatika qurilmasidagi koʻrsatkichning siljitishi o'xshash zaryadlar orasidagi mutanosib radjalovka sababidan boʻladi. Zaryadlangan obyekt yaqinlashsa, induksiyalangan zaryad koʻrsatkichni siljishga majbur qiladi, siljitish burchagi esa potentsial ayirmaga teskari mutanosib.
Asosiy Farqlar
Oʻlchash Usuli:
Voltmetr aralashma oʻlchanish orqali voltage ni oʻlchaydi.
Elektrstatika qurilmasi elektrostatik induksiya va zaryadlar orasidagi ta'sir orqali potentsial ayirmasini toʻgʻridan-toʻgʻri oʻlchaydi.
Tuzilishi va Dizayni:
Voltmetrlar adolatda spiral va magnit maydonidan iborat, aralashma oqish orqali torqa yaratiladi.
Elektrstatika qurilmasi esa metall shar va metall qutidan iborat, bu elektrostatik induksiya orqali zaryad yaratadi va igla siljishi sabab boʻladi.
Qoʻllanish Sohalari:
Voltmetrlar shemalarda, xususan dinamik shemalarda voltage larni oʻlchash uchun mos keladi.
Elektrstatika qurilmalar statik elektr maydonlarini oʻlchash uchun mos keladi va koʻpincha elektrostatik jarayonlarni namoyon qilish va potentsial ayirmalarni oʻlchash uchun ishlatiladi.
Yakuniyat, voltmetrlar va elektrstatika qurilmalar oʻrtasida ishlash printsiplari, tuzilish va dizaynlar, qoʻllanish sohalarida katta farqlar mavjud. Voltmetrlar aralashma oʻlchanish orqali voltage ni oʻlchaydi, elektrstatika qurilmalar esa elektrostatik induksiya va zaryadlar orasidagi ta'sir orqali potentsial ayirmasini oʻlchaydi.
