Генератордаги айырма захирачилануви
Генератордаги айырма захирачилануви негизинен статорлиниң кабеллари эркек таътичи ва фазалар ортасидаги таътичлардан саклаш учун ишлатилади. Статорлиниң кабелларида пайда болган таътичлар генераторга жуда зур зиянат юбориш мумкин. Статорлини саклаш учун, айырма захирачиланув системаси кенгирок мuddatда таътичларни бекор қилиш учун ишлатилади, шунда генераторга келиб тушидиган зиянат минималланади.
Мерз - Приз циркуляциялувчи курал система
Бу захирачиланув схемасида, ҳимоя этилган қисмин икки чегарасидаги кураллар солиситиб кориларади. Нормал холатда, курал трансформаторларининг иккинчи катталиндаги куралларнинг кучи бир-бирига тенг. Лекин, таътич пайда болганда, системада куртлаш курал ағизлайди, бунда куралларнинг кучи айырмаланади. Таътич холатида пайда болган бу куралларнинг айырмаси реле операция коилларини өткізеди.
Курал берилган чегарани кенгирокеттан бутирганда, реле унашувларини ёпиб, автоматик тумтувчи курални ишга туширишни бошқаради. Бу амал таътич қисмини системадан ажратади. Бундай ҳимоя механизм Мерз - Приз циркуляциялувчи курал системаси деб аталади, бу система эркек таътичлар ва фазалар ортасидаги таътичларни аниқ топиш ва жавоб беришда жуда эффективдир.
Айырма захирачиланув системасининг уламашуви
Айырма захирачиланув системаси ҳимоя этилган зонанинг икки тарапида эканиш трансформаторларни талаб этади. Буларнинг иккинчи катталиндаги терминаллари йулдуз конфигурациясида уламаланади, аларнинг охири терминаллари пилот кабеллар оркали бог'ланади. Одатда, реле коилларини дельта конфигурациясида уламаланади. Курал трансформаторларининг ва реленинг нейтрал нукталари умумий терминалга уламаланади. Бу аниқ уламашуви куралларнинг теңсизликни аниқ топишга ва тез таътичларни бекор қилишга имконият беради.

Реле ушбу учта пилот кабелларнинг потенциал тенг бўлган нукталари оркали уламаланади, бунда ҳар бир курал трансформатори бир-бирига тенг босимга эга бўлади. Пилот кабелларнинг ҳар бирининг ортаси унининг потенциал тенг бўлган нуктаси бўлиши учун, реле ушбу кабелларнинг ортасида стратегик жойлаштирилади.
Айырма захирачиланув системаси оптималь ишлаб чиқиш учун, реле коилларини курал трансформаторларининг яқинидаги асосий схемага яқин жойлаштирмоқ маанилидир. Бу амал пилот кабелларга серияга куваширувчи резисторлар оркали амалга оширилади, бунда потенциал тенг бўлган нукталар асосий автоматик тумтувчи куралга яқинлаган бўлади.
Айырма захирачиланув системасининг ишлаб чиқиш принципи
Тенгсизлик Р фазасида пайда болса, таътич пайда болади. Бунда курал трансформаторларининг иккинчи катталиндаги кураллар теңсизликка уламнади. Бу теңсизлик реле коилларини өткозади. Соноқ, реле ишга туширилади ва автоматик тумтувчи куралга тумтув командаларини йўлайди, таътич қисмини системадан ажратади.
Лекин, бу ҳимоя системаси трансформаторнинг магнитлаштириш куралларига жуда чекловдор. Магнитлаштириш кураллар релени нотўғри ишга тушириши мумкин. Бунда масалани ҳал қилиш учун, кенгирокеттарга курашган айырма реле ишлатилади. Бундай реле айырмаланган куралларнинг белгиланган давриги бутирганда ишга туширмайди.
Магнитлаштириш куралларининг таасирин камиратиш учун, реле дизайнига чекловчи коил қўшилади. Чекловчи коил магнитлаштириш куралларининг таасирин камайтириши билан, релени магнитлаштириш куралларининг вакил ҳолати бўлишига расондирмайди. Бундай конфигурацияга эга релелар кенгирокеттарга курашган айырма релелар деб аталади.

Таътич сценарийлари ва реле ишлаб чиқиши
Икки фаза ортасида, масалан, Y ва B фазалари ортасида таътич пайда болса, ушбу икки фазалар арасида куртлаш курал ағизлайди. Бу таътич курал трансформаторларининг (CT) атрофини кечириб өтадиган куралларнинг теңсизликка уламнади. Соноқ, айырма курал реле операция коилларини өткозади, реле ишга туширилади ва унашувларини ўчиниб, таътич қисмини электр энергия системасидан ажратади.
Айырма захирачиланув системасидаги масалалар
Айырма захирачиланув системасида, эркек таътич куралларининг нотўғри таасирин камайтириш учун, нейтрал резистанс кабели ишлатилади. Лекин, эркек таътич нейтрал нуктасига яқин жойда пайда болса, кичик электромотор кучи (emf) кичик куртлаш куралини өткозади. Нейтрал босиш резистанси бу курални камайтириши билан, релега келиб тушидиган курал кичик булиб кетади. Бу курал реле коилини ишга тушириши жетарли эмас, демак, таътич анча топилмайди ва генераторга зиянат келиши мумкин.
Янгилаштирилган айырма захирачиланув системаси схемаси
Юкта берилган масалани ҳал қилиш учун, янгилаштирилган айырма захирачиланув системаси схемаси ишлаб чиқилди. Бу янгилаштирилган схема икки алоҳида элементларни қамраб олади: бири фазалардаги таътичлардан, иккинчиси эркек таътичлардан ҳимоя қилиш учун.
Фаза таътичлардан ҳимоя қилиш элементлари йулдуз конфигурациясида резистор билан уламаланади. Эркек таътич реле йулдуз уламаланган фазалар элементлари ва нейтрал нуктаси ортасида жойлаштирилади. Аниқроқ, икки фаза таътич элементи, балансланган резистор билан, йулдуз конфигурациясида уламаланади, соноқ, эркек таътич реле йулдуз уламаланган ва нейтрал пилот кабеллар оркали уламаланади. Бу конфигурация системанинг фазалар ва эркек таътичларни аниқ топиш ва жавоб бериш қобилиятини кушайтириши билан, айырма захирачиланув системасининг умумий ишончлигин жуда яхшилайди.

Йулдуз уламаланган схема симметрияни кўрсатади, бунда курал ағизлар нуқтасидан келиб тушидиган ҳар қандай тең кураллар эркек таътич релени өткозмайди. Шунда, бу системада, эркек таътич реле нормал тең куралларнинг таасирида ишга туширилмайди ва эркек таътичларни аниқ топишда ишончли ишлайди.