منابع انرژی الکتریکی: چگونه برق تولید میشود
Электрик энергия нь электронуудын зөөлтүүдээр тодорхойлогдоно. Энэ нь хоёрдогч эсвэл уур амьсгал, наран, салхи, усны эрчим хүчний адил анхны эрчим хүчний шинж чанарыг өөрчлөн байгуулж болох вторич эрчим хүч юм. Эдгээр анхны эрчим хүчний дүнгээр электрик энергийг олон янзын аргаар үйлдвэрлэж болно. Энэ номын сангийн дагуу бид электрик энергийн гол гарчиг, тухайн үйлдвэрлэлийн аргуудыг судална.
Электрик энергийн тодорхойлолт
Электрик энергийг электр үйлдлийн хийсэн ажлын дүн гэж тодорхойлно. Энэ нь электр цахилгааны эсвэл электр магнитын цөмд байрлах потенциал энерги юм. Электрик энергийг цахилгаан сүлжээгээр нэг байрлалас нөгөө рүү шилжүүлж болно. Энэ нь жараал, гэрэл, дуу, механик хөдөлгөөн гэх мэт өөр өөр энерги зэрэгцүүлэлтүүдэд өөрчлөгдөх боломжтой. Электрик энергийг джоуль (J) эсвэл ватт-цаг (Wh) нэгжээр хэмжих боломжтой.
Электрик энергийн гол гарчигууд юу вэ?
Электрик энергийн гол гарчигуудыг давтах боломжтой ба давтах боломжгүй хоёр ангилалд хувааж болно. Давтах боломжтой энергийн гарчигууд нь наран, салхи, ус, биомасс гэх мэт зүйлс юм. Давтах боломжгүй энергийн гарчигууд нь уур амьсгал, ядер эрчим хүч гэх мэт зүйлс юм.
Дараах хүснэгт нь электрик энергийн гол гарчигуудыг, тус бүрд нь төлөвлөгөөнүүдийг, бага хэмжээний талаар нь дүгнэж байна:
| Гарчиг | Тайлбар | Адилтгал | Бага хэмжээний |
|---|---|---|---|
| Наран | Нарагийн гэрэлтийг фотовольтайтын эсвэл нараны термал станцуудаар электрик энерги болгон өөрчлөнө. | Цэвэр, баян, давтах боломжтой, бага удирдах зардал. | Салбартай, цаг агаар, байршилд хамаарсан, их эхний зардал, том талбай шаардлагатай. |
| Салхи | Салхины кинетик энерги нь салхи турбинуудаар электрик энерги болгон өөрчлөнө. | Цэвэр, давтах боломжтой, бага ажиллагааны зардал. | Салбартай, салхины хурд, чиглэлд хамаарсан, чимээ, харагдах үзүүлэлт, амьтан руу хоронд явуулж болно. |
| Ус | Усны потенциал энерги нь усны гидроэлектр станцуудаар электрик энерги болгон өөрчлөнө. | Цэвэр, давтах боломжтой, итгэлтэй, бага ажиллагааны зардал, энерги хадгалах боломжтой. | Хүчилтөрөөс хамааран агаарын загвар, байгалийн нөхөн төлөг, хүн ам, амьтан руу хоронд явуулж болно. |
| Биомасс | Их эхний зардал, байгалийн нөлөө, хүн ам, амьтан руу хоронд явуулж болно, усны чанар, хэмжээг нөлөөлж болно. | Давтах боломжтой, хаягдалгүй, хүнсний үйлдвэрлэлд зориулж болно, байрлаж болно. | Салбартай, цаг агаар, байршилд хамаарсан, их эхний зардал, том талбай шаардлагатай. |
| Уур амьсгал | Мод, ургамал, хаягдал гэх мэт органик бодисыг дахин дахин үйлдвэрлэж, электрик энерги болгон өөрчлөнө. | Баян, сун, итгэлтэй, хөдөлгөөнд оролцох, хадгалахад хялбар. | Давтах боломжгүй, агаарын загвар, байгалийн нөхөн төлөг, байгалийн бүтээлүүдийг хохироход, үнэлэгийг нэмэгдүүлэх боломжтой. |
| Ядер эрчим хүч | Радиоактив бодис (ураний гэх мэт) -д гарч ирсэн ядер фиссионы энерги нь ядер реакторуудаар электрик энерги болгон өөрчлөнө. | Химийн энерги нь кам, тос, байгалийн газ гэх мэт бодисуудыг үйлдвэрлэж, электрик энерги болгон өөрчлөнө. | Давтах боломжгүй, радиоактив хаягдал гаргах, ядер аюулгүй байдлын асуудлууд, уранийн байршилд хамаарсан. |
Ядер эрчим хүч нь энгийн, том хэмжээстэй, бага CO2-ийн эрчим хүчийн нэг юм. Энэ нь агаарын загвар, уур амьсгалын хамааралд зориулагдсан. Гэхдээ ядер эрчим хүч нь их эхний зардал, төвөөсөө хамаарсан асуудлууд, хэргийн аюул, уранийн байршилд хамаарсан.
Эрчим хүчний өөр өөр гарчигуудаас яаж үйлдвэрлэх?
Электрик энергийг үйлдвэрлэх процессыг ашиглах энергийн гарчигуудаас хамаарч өөрчлөгдөнө. Харин ихэнх арга нь механик энергиэ электрик энерги болгон өөрчлөх генераторыг ашигладаг. Генератор нь эмх замбараагүй магнитын цөмд байрлах электр үйлдлийг ашиглан үйлдвэрлэдэг төхөөрөмж юм.
Зурагт байгаагаар, ихэнх электрик энергийн гарчигууд нь турбин генераторыг эргүүлж байна. Турбин нь ус, амьсгал, салхи гэх мэт урсгалыг эргүүлэх машин юм. Урсгал нь уур амьсгалыг далдлах, усны температур, салхи, усны кинетик энерги гэх мэт аргаар үүсгэж болно.
Электрик энергийн зарим гарчигууд нь турбин эсвэл генераторыг ашиглах шаардлагагүй. Жишээлбэл, нараны энергийг фотовольтайтын эсвэл нараны термал станцуудаар нараны гэрэлтийг шууд электрик энерги болгон өөрчлөнө. Фотоэлектрик үйлдэл нь гэрэлтэй материалуудын электронуудыг гаргах үйлдэл юм. Нөгөө талаар, тосон бутлуурын эсвэл химийн урвалын аргаар хийх газ, кислөгөөн гэх мэт зүйлсээр үйлдвэрлэх боломжтой.
Дүгнэлт
Электрик энергийг олон өөр өөр гарчигуудаас үйлдвэрлэж болно. Тус бүр нь өөр өөр үр дүнтэй, өөр өөр үйлдвэрлэлийн аргаар үйлдвэрлэгдэх боломжтой. Зарим нь цэвэр, давтах боломжтой, өөр нь давтах боломжгүй, загвар. Иймд өөр өөр энергийн гарчигуудын байгалийн, эдийн засгийн, соцыалын нөлөөг тэнцүүлэх, төлөвлөгөөнүүдийг хөгжүүлэх шаардлагатай.
Statement: Respect the original, good articles worth sharing, if there is infringement please contact delete.
