Is cúlaitheoir leictreach ábhar a chumasaíonn an sruth leictreach a rith trí é gan mórán coire. Is gnách go mbíonn méil iad, cosúil le cupar, airgead, óir, alúimín, agus iarann. Tá roinnt eileactróna saor acu a d'fhéadfadh gluaiseacht a dhéanamh go héasca nuair a chuirtear réim leictreach orthu. Úsáidtear cúlaitheoirí leictreach chun wirí, cábail, ciorcal, agus eile de chuid úsáideanna a dhéanamh a dtugann siad sruth leictreach.
Is ábhar nó cineál ábhair a chumasaíonn an sruth leictreach a rith trí é in amháin nó níos mó comhréiteach í an cúlaitheoir leictreach. Tá méil an-chomhthéarnach mar chúlaitheoirí leictreach, mar gheall ar an gcórais atá ag méil agus ar an cúlúchás ard agus an coire íseal.
Cumasóidh cúlaitheoirí leictreach na heileactróna a rith idir na atoma den ábhar sin leis an luas drift sa band conduction. Is é an band conduction an leibhéal oibre ina bhféidfeadh na heileactróna gluaiseacht saor san ábhar. Tá an cúlaitheoir formáilte as atoma atá le heileactróna valence saor a d'fhéadfadh a bheith in éineacht le réim leictreach nó téarmach. Nuair a thagann eileactrón ón band valence go dtí an band conduction, fágann sé uathoigh phósitíoch a d'fhéadfadh sruth a chur.
D’fhéadfadh cúlaitheoirí leictreach a bheith mar mhéil, meascáin méil, electrolytes, nó roinnt neamhmhéil cosúil le graifit agus polaiméirí cúlúcha. Iad seo a chumasaíonn an leictreachas (i.e., an sruth leictreach) a rith tríothu go héasca.
Is é an sruth i gcúlaitheoir an ráta sruth leictreach a rith trí chruinneas an chúlaitheora. Is cothromda an sruth leis an réim leictreach agus an cúlúchás den ábhar. Cruthaítear an réim leictreach trí voltas nó cúlúchás an chúlaitheora. Is tomhas é an cúlúchás ar an modh éasca a chumasaíonn an t-ábhar an sruth leictreach a rith tríothu.
Nuair a chuirtear voltas ar chúlaitheoir, faightear fuinnimh agus tosóidh na heileactróna sa band conduction agus tosóidh siad a scian go dtí an teideal pósitív ón teideal néadach. Is é an treo an tsrutha contrártha don treo an tsrutha eileactróna, mar gheall ar an sruth a dhéantar mar theacht an tsrutha pósitív. Collideoidh na heileactróna lena ndéantar atomacha agus eileactróna eile sa chúlaitheoir, rud a chuirfidh coire agus géarú fuinnimh. Is tomhas é an coire ar an modh a choinnímidh an t-ábhar an sruth leictreach a rith tríothu.
Bhaintear an sruth i gcúlaitheoir as roinnt feidhmeanna, cosúil le:
An voltas ar an chúlaitheoir
An faid agus an cruinneas an chúlaitheora
An teocht agus an córas an ábhar
An láithreacht de chuid impuríthe nó déficeanna sa chúlaitheoir
I measc na prionsabala príomha cúlaitheoirí leictreach tá:
Tá cúlúchás ard agus coire íseal
Tá roinnt eileactróna saor acu sa band conduction
Níl gabháil fuinnimh idir an band valence agus an band conduction
Tá bondaí métach ag formáil lattis de ions pósitíf sna héileactróna
Níl réimeanna leictreach agus níl tréimhsí chrutha idir an dá band
Tá crutha saor ar an taobh amháin
Tá réim leictreach ingearach leis an taobh
Is féidir cúlaitheoirí leictreach a chlasú de bharr a n-ohmic response, is é sin conas a leanann siad Dlí Ohm. Státálann an dlí go bhfuil an sruth i gcúlaitheoir go díreach cothromda leis an voltas ar an chúlaitheoir agus go díreach cothromda leis an coire.
Is ábhair iad cúlaitheoirí ohmic a leanann Dlí Ohm do aon voltas agus teocht. Tá modh líneach idir an voltag agus an sruth, is é sin go bhfuil an coire constant. Is cúlaitheoirí ohmic iad formhór na nméil ag coinníniú condúise.
Samplaí: Airgead, cupar, alúimín, iarann, etc.
Is ábhair iad cúlaitheoirí non-ohmic nach leanann Dlí Ohm do aon voltas agus teocht. Tá modh neamhlíneach idir an voltag agus an sruth, is é sin go bhfuil an coire ag athrú leis an voltag. D'fhéadfadh cúlaitheoirí non-ohmic a bheith le coire diúltach, nuair a laghdóidh an sruth le haghaidh an voltag, nó le coire dearfach, nuair a fásfaidh an sruth le haghaidh an voltag, ach ní go cothromda. D'fhéadfadh roinnt cúlaitheoirí non-ohmic a bheith le voltas thréimhse, thíos ar a bhfuil gan sruth.
Is ábhair iad cúlaitheoirí solídeacha atá le foirm agus méid shainiúil. Is féidir iad a roinnt i gcúlaitheoirí métach agus neamhmétach.
Cúlaitheoirí métach: Is méil iad nó meascáin méil atá le cúlúchás ard agus coire íseal. Tá struchtúr acu de ions pósitíf sna héileactróna. Samplaí cúlaitheoirí métach: Airgead, cupar, óir, alúim