چەندین ڕووبەری سەمی کەسەنداڕێکی N دەبێت؟
N Type Semiconductor دەیا چییە؟
تێبینی N Type Semiconductor
نوعێک لە سیمیکۆندەرە نامە کە بە پاشاندنی ئامارەکانی پێنج-وڵاتی هونراوە بۆ زیادکردنی خاستگری خۆی بەسەرکەوتووانەوە بە زیادکردنی الکترۆنە ڕێگەخرا.
پێش ئەوەی فێربێیم چییە N Type Semiconductor، دەبێت تەماشای شارستانی ئامارەکان بکەین. ئامارەکان دەستەکەیان بەوە دەهێنن کە هەشت ئالکترۆن بەرزەکەیان بەدەست بدەن، کە دەوترێت ئالکترۆنە وڵاتی. نەخۆشەویەکان هەمووی ئەم ڕێکخستە پایدارە بەدەست نیدێن، بەڵام هەموویان دەیەنەوە بەوە.
ئالکترۆنەکانی وڵاتی ئامارەکان دەوترێت ئالکترۆنە وڵاتی. ئەگەر وڵاتی ئامارەکە هەشت ئالکترۆن نەدا، ئەوا هەمان ژمارەی ڕێکخستە خالی دەبێت. ئەم ڕێکخستە خالیەکان ڕێکخستەیەکن کە هەمیشە پێشبەرسن بە ئالکترۆنەکان بۆ پڕکردنی هەشت ئالکترۆن لە وڵاتی ئامارەکە.
سیمیکۆندەرەکانی زۆر بەکاردێتەوە ڕەنگە سیلیکۆن و ژێرمانیوم بن. سیلیکۆن 14 ئالکترۆن هەیە کە ڕێکخستە 2, 8, 4، ژێرمانیوم 32 ئالکترۆن هەیە کە ڕێکخستە 2, 8, 18, 4. دوو سیمیکۆندەرەکە چوار ئالکترۆن هەیە لە وڵاتی ئامارەکە، ڕێکخستە خالی بۆ چوار ئالکترۆن زیاتر.
هر چوار ئالکترۆن وڵاتی لە سیلیکۆن یان ژێرمانیوم یەکێک لە گشتی گەڕەکە یەکسانی کۆڤالەنتی دەکەن، ڕێکخستە خالی پڕ دەکەن. بە شێوازی یەکسان، گەڕەکەی سیمیکۆندەر هەموو ئالکترۆنە وڵاتیەکەی یەکسانی کۆڤالەنتی دەکەن، ناوەندی ئالکترۆن ڕێگەخرا لە گەڕەکە نەبێت.
بەڵام ئەمە شێوازی ڕاستە. لە 0o کەڵویندا ناوەندی ئالکترۆن ڕێگەخرا لە گەڕەکە نەبێت، بەڵام کاتێک دیارەیەکە لە 0o کەڵوین بۆ دیارەیەکەی مەودایی گەڕ، ژمارەیەک لە ئالکترۆنە وڵاتیەکە دەگەڕێنەوە لە یەکسانی کۆڤالەنتی و دەبەرەوە و ئالکترۆن ڕێگەخرا لە گەڕەکە دروست دەکەن. ئەم ئالکترۆنانە خاستگری سیمیکۆندەرەکان دەکەن لە ھەر دیارەیەکی زیاتر لە 0o کەڵوین.
شێوازێک هەیە بۆ زیادکردنی خاستگری سیمیکۆندەرەکان لە ھەر دیارەیەکی زیاتر لە 0o کەڵوین. ئەم شێوازە پاشاندنێکە. لەم شێوازەدا سیمیکۆندەری پاک یان ئینترازیک بە پاشاندانی ئامارەکانی پێنج-وڵاتی وەک ئانتیمۆنی، آرسەنیک و فۆسفۆر. ئەم ئامارەکانی پاشاندراوە ئامارەکانی سیمیکۆندەر لە گەڕەکە جێگەیان دەگیرێنن و ڕێکخستەیان پێدەدەن. چونکە ئامارەکانی پاشاندراو 5 ئالکترۆن وڵاتی هەیە، چوارەکەیان یەکسانی کۆڤالەنتی دەکەن بە چوار ئامارەی سیمیکۆندەری ناوەرەوە.
ئالکترۆنێکی وڵاتی لە ئامارەکەی پاشاندراو نەگەڕێت بە یەکسانی کۆڤالەنتی و گەڕێکی ڕەقەکە دەبێت. لە دیارەیەکەی مەودایی، ئەم ئالکترۆنە وڵاتیەکەی پاشاندراو دەگەڕێنەوە لە ڕێکخستەکە بەهۆی گەڕانەوەی گەڕ.
بەهۆی ئەم ئاڕاستەیە، ژمارەیەکی گرنگی ئالکترۆن ڕێگەخرا دروست دەکەن، بەڵام هەروەها یەکسانی کۆڤالەنتی لە گەڕەکە گەڕێنەوە بەهۆی گەڕانەوەی گەڕ. ئالکترۆنە ڕێگەخرا لە گەڕەکە زیاد دەبن بە ئالکترۆنە ڕێگەخرا کە لە گەڕانەوەی یەکسانی کۆڤالەنتی لە سیمیکۆندەر بۆ سیمیکۆندەر و سیمیکۆندەر بۆ ئامارە پاشاندراو دروست دەبن.
هەرکات ئالکترۆن ڕێگەخرا لە گەڕانەوەی یەکسانی کۆڤالەنتی لە سیمیکۆندەر بۆ سیمیکۆندەر دروست دەبێت، ڕێکخستە خالی لە یەکسانی کۆڤالەنتی گەڕێنەوە دروست دەبێت. ئەم ڕێکخستە خالیە دەوترێت چاڵ. ھەر چاڵێک وەک ڕێکخستە ڕەقەی ئالکترۆن ڕێگەخرا دروست دەبێت. لە سیمیکۆندەری N Type هەردوو ئالکترۆن ڕێگەخرا و چاڵ هەن.
بەڵام ژمارەی چاڵەکان زۆر بەرامبەر ئالکترۆنە ڕێگەخرا چەق ترە چونکە چاڵەکان تەنها لە گەڕانەوەی یەکسانی کۆڤالەنتی لە سیمیکۆندەر بۆ سیمیکۆندەر دروست دەبن، بەڵام ئالکترۆنە ڕێگەخرا لە گەڕانەوەی یەکسانی کۆڤالەنتی لە سیمیکۆندەر بۆ سیمیکۆندەر و گەڕانەوەی یەکسانی کۆڤالەنتی لە سیمیکۆندەر بۆ ئامارە پاشاندراو دروست دەبن.
بۆیە، ژمارەی ئالکترۆنە ڕێگەخرا >> ژمارەی چاڵەکان لە سیمیکۆندەری N Type. بۆیە ئالکترۆنە ڕێگەخرا دەوترێت گەڕەکەرە گەورەکان، و چاڵەکان دەوترێت گەڕەکەرە چەقەکان لە سیمیکۆندەری N Type. چونکە ئالکترۆنە ڕێگەخرا ڕەقە گەڕانەوەی گەڕەکەر لە گەڕەکە دەکەن، ئەمە دەوترێت سیمیکۆندەری ڕەقە یان N Type. گەرچی ژمارەیەکی گەورەی ئالکترۆن ڕێگەخرا لە گەڕەکە هەیە، گەڕەکە هەرگیز ڕەقە دەبێتەوە چونکە ژمارەی گشتی پرۆتۆنەکان و ژمارەی گشتی ئالکترۆنەکان یەکسانن.
