بەرزی بەرەو دەوراکەوتنی زینێر و بەرزی بەرەو دەوراکەوتنی ئاڤالانش دوو مکانیزمی جیاوازن لە دەستەکەوانە سەمەکۆندەکان، بەتایبەت دایۆدەکان. بەرزی بەرەو دەوراکەوتن کە لەڕێگەی ئەم دوو مکانیزمە پێرست دەکرێت، جیاوازە، بەهۆی فێربەخانەوەی فیزیایییەکانی جیاواز و شرایەکانی دەروون.
بەرەو دەوراکەوتنی زینێر
بەرەو دەوراکەوتنی زینێر لە پێکهاتەی PN کە بەرەو دەورا هەڵداوە دەپێرێت، و کاتێک بەرزی بەرەو دەورا کە دەپێرێتەوە بەرەو دەورا کە پێشبینی دەکرێت، نیرویەکی برقی لە پێکهاتەی PN چەندە بەهێزە تا بتوانێت ئەلکترۆنان لە بنەڕەتە ڤالەنسە بەهێز بکەوێت بۆ تێکەڵ بوونەوە بە بنەڕەتە کۆنداکسیۆن و پێکهاتەی جوتی ئەلکترۆن-وەکوڵ. ئەم پرۆسەیە بەتایبەت لە خاکە باریکەکانی پێکهاتەکانی سەمەکۆندەکان دەپێرێت، بەتایبەت لە پێکهاتەی PN کە بە ڕێگەی دەمارکردنی بەرزداوە.
ئاساییەکان
شرایەکە: لە پێکهاتەی PN کە بە ڕێگەی دەمارکردنی بەرزداوە، نیرویەکی برقی چەندە بەهێزە کە ئەوە بەراحتی بەهێز دەکات بۆ تێکەڵ بوونەوەی ئەلکترۆنان.
بەرزی بەرەو دەوراکەوتن: بە تایبەت لە بەرزی کەمەکان دەپێرێت، لە نێو ٢.٥V و ٥.٦V.
کۆفەی گرمی: کۆفەی گرمی منفی، یەکەمەنەوە کە چەندێک کات گرمی زیاد دەبێت، بەرزی بەرەو دەوراکەوتن کەم دەبێت.
بەرەو دەوراکەوتنی ئاڤالانش
بەرەو دەوراکەوتنی ئاڤالانش هەروەها لە پێکهاتەی PN کە بەرەو دەورا هەڵداوە دەپێرێت، بەڵام ئەوە پرۆسەیەکی ئاوندەکەرە. کاتێک بەرزی بەرەو دەورا کە دەپێرێتەوە بەرەو دەورا کە پێشبینی دەکرێت، نیرویەکی برقی چەندە بەهێزە تا بتوانێت ئەلکترۆنانی خۆڕایەن بەهێز بکەوێت بۆ کۆتایی کە بتوانێت لەگەڵ ئاتۆمەکانی شێکەی بەرەو هەڵەکەوتن بێت و پێکهاتەی جوتی ئەلکترۆن-وەکوڵی نوێ دروست بکات. ئەم جوتی ئەلکترۆن-وەکوڵی نوێش دەست پێک دەدەن بە هەڵەکەوتنی دواتر، کە بەردەوام دەبێت تا لاوازی بارەکە زیاد بێت.
ئاساییەکان
شرایەکە: لە پێکهاتەی PN کە بە ڕێگەی دەمارکردنی کەمداوە، نیرویەکی برقی کەمە، و بەرزی بەرەو دەورا زیاتر دەبێت بۆ پاشکەوتکردنی ئاڤالانش.
بەرزی بەرەو دەوراکەوتن: بە تایبەت لە بەرزی زۆر زیاد دەپێرێت، لە نێو ٥V یاخود زیاتر، بە پێی ئامادەکە و دەمارکردن.
کۆفەی گرمی: کۆفەی گرمی بەرسی، یەکەمەنەوە کە چەندێک کات گرمی زیاد دەبێت، بەرزی بەرەو دەوراکەوتن زیاد دەبێت.
بابەتەکانی چەند بەرەو دەوراکەوتنی زینێر لە گەڕێکی کەمترە لە بەرەو دەوراکەوتنی ئاڤالانش یەکەمەنەوە:
پێکهاتەی دەمارکردن: بەرەو دەوراکەوتنی زینێر بە تایبەت لە پێکهاتەی PN کە بە ڕێگەی دەمارکردنی بەرزداوە دەپێرێت، بەڵام بەرەو دەوراکەوتنی ئاڤالانش لە پێکهاتەی PN کە بە ڕێگەی دەمارکردنی کەمداوە دەپێرێت. پێکهاتەی دەمارکردنی بەرز یەکەمەنەوە کە بتوانێت نیرویەکی برقی چەند بەهێز بێت لە بەرزی بەرەو دەورا کە کەمداوە، بەهێز دەکات بۆ ئەوەی ئەلکترۆنان لە بنەڕەتە ڤالەنسە بەهێز بکەوێت بۆ تێکەڵ بوونەوە بۆ بنەڕەتە کۆنداکسیۆن. بەپێچەوانە، پێکهاتەی PN کە بە ڕێگەی دەمارکردنی کەمداوە پێویستە بەرزی بەرەو دەورا زیاتر بکەوێت بۆ هەمان نیرویەکی برقی.
نیرویەکی برقی: بەرەو دەوراکەوتنی زینێر بە تایبەت بەرەو دەوراکەوتنی ئەلکترۆنان کە لە ناوچەی بەرزی برقی ڕوودەدات، بەڵام بەرەو دەوراکەوتنی ئاڤالانش بە تایبەت بەرەو دەوراکەوتنی نیرویەکی برقی کە لە ناوچەیەکی گشتییەک پێکهاتەی PN دەگەڕێت. بۆیە، بەرەو دەوراکەوتنی ئاڤالانش پێویستە بەرزی بەرەو دەورا زیاتر بکەوێت بۆ پاشکەوتکردنی ئاڤالانش.
باشکەنەکانی ئامادە: بەرەو دەوراکەوتنی زینێر بە تایبەت لە ئامادەیەکانی خوارەوە (وەک سیلیکۆن) دەپێرێت و بە پێی گەپی باشکەنەکەی پێشان دەدەیە. بەرەو دەوراکەوتنی ئاڤالانش بە تایبەت بە باشکەنەکانی ئامادەیەک پێشان دەدەیە، وەک گەپی باشکەنەکە و ڕێکخستەی کارکردن.
پێنجەکە
بەرەو دەوراکەوتنی زینێر و بەرەو دەوراکەوتنی ئاڤالانش دوو مکانیزمی جیاوازن کە لە شرایەکانی جیاوازدا دەپێرێن و کۆفەی گرمییەکانی جیاوازن. بەرەو دەوراکەوتنی زینێر بە تایبەت لە پێکهاتەی PN کە بە ڕێگەی دەمارکردنی بەرزداوە دەپێرێت، بەڵام بەرەو دەوراکەوتنی ئاڤالانش لە پێکهاتەی PN کە بە ڕێگەی دەمارکردنی کەمداوە دەپێرێت. پێکهاتەی پێشەوەی پێویستە بەرزی بەرەو دەورا کە کەمداوە بۆ هەمان نیرویەکی برقی، بەڵام پێکهاتەی دووەم پێویستە بەرزی بەرەو دەورا زیاتر بکەوێت بۆ پاشکەوتکردنی ئاڤالانش.