Электр ток нима?
Токни таърифи
Электромагнетизмда, юритувчи кесмаси орқалигина ҳар бир вакт бирлигида өтказиладиган электр заряд миқдори ток кучини айтади, бу ток, ток белгиси I, бирлиги ампер, йоки "ампер" деб аталади.
Токнинг пайдо бўлиши сабаби
Юритувчида электрик магнит кутилаштирувчи кутида бепул заряд регуляр йўналишга ҳаракат қилишиб келганда ток пайдо бўлади.
Токнинг йўналиши
Мусбат заряднинг йўналишга қараб ҳаракати токнинг йўналиши деб аниқланади.
Токни ифодалаш
Юритувчи кесмаси орқали өтказилган заряд миқдори Q ва ушбу заряд өткан вақт t ни нисбати ток деб аталади, яъни ток кучи. Шунинг учун I=Q/t Агар 1секунд да 1Кулон заряд юритувчи кесмаси орқали өтса, юритувчидаги ток 1Ампер болади.
Электр токнинг үч эффекти
Иссик эффекти: Юритувчи энергия билан жорайишда пайдо бўладиган иссик холати токнинг иссик эффекти деб аталади.
Магнит эффекти: Остер топиб-топди, ҳар қандай ток бошқичи айланасида магнит мейдонини пайдо этиши мумкин, бу токнинг магнит эффекти деб аталади.
Кимёви эффект: Токда ионлар иштирок этганligi тафсила қилинган, бу эффект токнинг кимёви эффекти деб аталади.
Ток турлари
Альтернатив ток
Ток кучи ва ёнлишининг миқдори ва йўналиши мажбур ўзгаради. АС ўй-жой ва саноат ишларда кенг қолдонилади, домашний напряжение 220В ва саноатий напряжение 380В ҳамма қаторда опаслиқ напряжения болиб ҳисобланади.
Директ ток
Йўналиши вақт билан ўзгармайди. Директ ток кичик приборларда кенг қолдонилади, чунки ушбу энергия бирликлари 24В дан юқори булмайди, шунинг учун ҳавфсиз энергия булмайди.
Ток формуласи
Ток, напряжение ва қарши кўрсаткич орқали бир-бир bilan bog'liqlik.
Ток, кутилаштирувчи кути ва напряжение орқали бир-бир bilan bog'liqlik.
Ток, кутилаштирувчи кути ва қарши кўрсаткич орқали бир-бир bilan bog'liqlik.
Олчов устаси: Амперметр
Фойдаланиш
АС амперметрни уламоқда, унинг электр приборига сериялда уланиш лозим ва улган ток амперметрга қарама-қарши кечмаслиги керак, фойдаланишдан олдин нольга такмил килинган булиши керак. DC амперметрни уламоқда, унинг мусбат ва манфий полюсларига еттироқ бериш керак, амперметр мусбат тармоги фактика ток йўналиши (энергия бирлигининг мусбат полюси, яъни юқори потенциал нуқта) га, амперметр манфий тармоги фактика ток чиқиш йўналиши (энергия бирлигининг манфий полюси, яъни паст потенциал нуқта) га уланиш керак.
AC метрларга нисбатан, DC метрлар структураси содрона, олчов қилиш анча точрок ва ҳажми камрок.