Aşınan - asid pillələri: Enerjiyi çevirme və zərurətli şarj metodu
Aşınan - asid pilləsi kimyəvi enerjinin saxlanılması üçün bir ortam kimi xidmət edir və bu enerji nə vaxt lazımdırsa elektrik enerjisine çevrilir. Kimyəvi enerjinin elektrik enerjisine çevrilən proses şarj adlanır, əks tərəfdən, elektrik enerjisinin yenidən kimyəvi enerjiyə çevrilən proses isə razryad adlanır. Şarj prosesində pillədə yer alan kimyəvi reaksiyalara görə elektrik akımı pillədən keçir. Aşınan - asid pillələri əsasən iki əsas şarj metodundan istifadə edirlər: sabit voltajlı şarj və sabit akım şarjı.
Sabit Voltajlı Şarj
Sabit voltajlı şarj, aşınan - asid pillələrinin şarjlamaqda ən çox yayılmış metodu olub. Bu üsul pillənin tam şarjlama zamanını azaltmaq və pillənin kapasitesini 20%-ə qədər artırmaq kimi bir çox üstünlüklərə malikdir. Amma bu, təxminən 10% şarj effektivliyinin azalmasına səbəb olur.
Sabit voltajlı şarj metodunda, şarj voltazı tam şarj dövrü boyunca sabit qalır. Prosesin başlanğıcında, pillə razryad olunmuş vəziyyətdə olduğu zaman, şarj akımı nisbətən yüksəkdir. Pillə şarj toplayandan sonra onun geri elektromotiv kuvveti (emf) artır. Nəticədə, pillə tam şarj olunma vəziyyətinə yaxlaşdıqca, şarj akımı zamana görə azalır. Bu dinamik münasibət şarj voltazı, akımı və pillənin daxili xüsusiyyətləri arasında pillənin effektiv şarjlanmasını təmin edir və eyni zamanda aşırı şarj və zədələnmə riskini minimuma endirir.

Sabit Voltajlı Şarjın Üstünlükləri
Sabit voltajlı şarjın əsas üstünlüklərindən biri, fərqli kapasitələrə və razryad səviyyəsinə malik pillələrin şarjlamaqda esasən uyğunluğudur. Bu üsul, pillələrin xüsusiyyətlərinin tamamilə uyğun olması olmadan bir neçə pilləni eyni anda şarjlamağa imkan verir. Əlavə olaraq, şarj prosesinin başlanğıcında, şarj akımı yüksəkdir, amma bu yüksək akım fazası nisbətən qısadır. Nəticədə, bu pillələrin ömrünü və təhlükəsizliyini təmin etmək üçün onlara hər hansı ciddi zədə vermir.
Şarj prosesi sona çatacaq vaxta, şarj akımı yavaş-yavaş azalır və sıfıra yaxınlaşır. Bu, pillənin voltazı nihayət-cümədən şarj devresi voltazına bərabər olunsa, potensial fərqin azalması ilə ancaq baş verir ki, bu da akımın axınına səbəb olur.
Sabit Akım Şarjı
Sabit akım şarj metodu, pillələrin ardıcıl qruplar halına getməsi və hər bir qrupun yük rheostatları vasitəsilə doqquz amperi (DC) qida liniyasına bağlanması ilə yerinə yetirilir. Hər bir qrupda olan pillələrin sayı, şarj devresinin voltaza tərəfindən müəyyən olunur və şarj devresi voltazının hər pillə üçün 2.7 voltdan aşağı olmaması tələb olunur.
Şarj dövrünün tamamı boyunca, şarj akımı sabit səviyyədə saxlanılır. Pillə voltazı şarj prosesində artarkən, devredəki mukavemet azaldılır ki, akım dəyişməsinin təmin edilsin. Məsələn, çox gazişmə və ya istidam problemlərini önəmək üçün, şarj prosesi genelliklə iki ayrı addımda yerinə yetirilir. Birinci addımda pillələr nisbətən yüksək akımla şarjlana bilər, sonra isə daha az akımla bitirici addıma keçilir, bu da daha kontrollü və effektiv bir şarj dövrünü təmin edir.

Sabit Akım Şarj Metodunun Təfərrüatları
Sabit akım şarj metodu, şarj akımını pillənin amper reytinqinin təxminən səkkiz hissəsi kimi təyin edir. Bu xüsusi akım qiyməti, balanslı və təhlükəsiz bir şarj prosesini təmin etməyə kömək edir. Pillə şarj olunarkən, qida devresindən artıq voltaj, şarj devresində bağlı olan ardıcıl mukavemet üzərində dissipasiya olunur.
Pillə qruplarını şarj etmək üçün bağlamaq zamanı, onların konfiqurasiyasına diqqət yetirilməlidir. Məqsəd, ardıcıl mukavemetin enerji sarflamasını minimala endirməkdir. Bu, şarj sisteminin ümumi effektivliyini artırır və ləyiq deyil olan enerji itirilərini azaldır.
Ardıcıl mukavemetin özü, onun akım daşıma kapasitesi əhəmiyyətli rol oynayır. Bu kapasitenin, tələb olunan şarj akımına bərabər və ya ondan böyük olması lazımdır. Bu tələbin qarşılanması halında, mukavemetin istidamından qorxulmalıdır, bu da nihayət-cümədə onu yanmışa salaraq şarj prosesini pozaya bilər.
Bununla belə, şarj qrupu üçün pillələri seçərkən, onların eyni kapasiteye malik olması vacibdir. Fərqli kapasitələrə malik pillələrin birgə şarj olunması tələb olunduqda, onlar aralarındakı ən kiçik kapasiteyə malik pilləyə əsaslanaraq qruplaşdırılmalı və idarə edilməlidir. Bu praktika, qrup içərisindəki individual pillələrin aşırı şarjlanması və ya az şarjlanması kimi problemləri önəmək, bu da hər bir pillənin performansını və ömrünü qoruyur.