Бошқич тутууч - бул электр техникаси, котормоқ ва стабилизация қилмоқчидир чыгармаланган вольтажни, шунда ки, унинг қиймати белгиланган диапазон ичинда қолдонилади, катарта kiruvchi вольтаж ёки жумла өзгөрсак да. Бошқич тутуучлар кеңири таралган энергия системаларинда, саноат жабдууларинда, жайхана аспабларинда жана башка мос имкониятларда, чувствительдүү жабдууларды вольтаж өзгөрүшүнен коргоо жана системанын стабилдүү иштешин камсыз кылуу үчүн колдонулат.
1. Бошқич тутуучтун негизги функциялары
Вольтаж бошқаруу: Бошқич тутуучтун негизги функциясы - kiruvchi вольтажин стабильдүү чыгармаланган вольтаж деңгээлинде жөнөтүү. Ал автоматтык түрдө өзгөрүп бараткан kiruvchi вольтажга қарама-каршы туруктуу чыгармаланган вольтажди сактоого жөндөмдүү болот.
Жумла адаптивдүүлүгү: Бошқич тутууч өзгөрүп бараткан жумланын негизинде чыгармаланган вольтажды автоматтык түрдө жөнөтүүгө жөндөмдүү, ар кандай жумла шарттарында туруктуу вольтажди камсыз кылат.
Коргоо функциялары: Көптөгөн бошқич тутуучтар көбүнчө жогору вольтаж, төмөн вольтаж жана кыска суроожун коргоо сыяктуу коргоо функциялары менен келип чыгат, алар вольтаж аномалиялары же суроодук кесептердин себеп болгон жабдууларга зыян келтиришин эчисет.
2. Бошқич тутуучтун иштөө принциби
Бошқич тутуучтун иштөө принциби анын түрүнө жараша айырмаланат. Кеңири таралган бошқич тутууч түрлөрү:
Чыгычтуу бошқич тутууч:
Чыгычтуу бошқич тутууч ички транзистордун проводниктик деңгээлин жөнөтүп, чыгармаланган вольтажды бошқарууга жөндөмдүү. Ал изделген омтор сыяктуу иштейт, ал өзүнүн омторун өзгөрүп бараткан kiruvchi вольтажга карата жөнөтүп, туруктуу чыгармаланган вольтажди сактоого жөндөмдүү. Чыгычтуу регуляторлор конструциясында жөнөкөй, айыбызыз жасатат, бирок алар, айрым учурда, жогору күчтүү талапкерлерде кантип кетет, анткени артык энергия атайын жытып берет.
Ключли бошқич тутууч (Свич-режимдеги энергия бирүүч, SMPS):
Ключли бошқич тутууч (MOSFET сыяктуу) тез өзгөрүүчү транзисторлорду колдонуп, вольтаждын ағысын бошқарууга жөндөмдүү. Ал пульс-энчилик модуляция (PWM) технологиясын колдонуп, жогору частотада энергия бирүүчүн иштеп-тохтатып, чыгармаланган вольтажды бошқарууга жөндөмдүү. Ключли регуляторлор кантиргендүү жана жогору күчтүү жана жогору күчтүү талапкерлер үчүн көп жөнөкөй, бирок алар электромагниттик интерференция (EMI) жаса алат жана татаал конструцияга ээ.
Автотрансформатордук бошқич тутууч:
Автотрансформатордук бошқич тутууч трансформатор принциптерине негизделген жана чыгармаланган вольтажды анын негизги жана кайра жибинин виткаларынын сооптук нисбатын өзгөртүп жөнөтүүгө жөндөмдүү. Ал көбүнчө үч фазалы энергия системаларында колдонулат жана жогору күчтүү талапкерлер үчүн көп жөнөкөй. Автотрансформаторлор кантиргендүү жана тез жооп берет, бирок алардын чыгармаланган вольтаж диапазону чектелген жана алар электрдик айырмачылык бербейт.
Магниттик көбөйтүүч бошқич тутууч:
Магниттик көбөйтүүч бошқич тутууч магниттик жытышуу принциптерин колдонуп, вольтажды бошқарууга жөндөмдүү. Ал магниттик ядронун жытышын өзгөртүп, чыгармаланган вольтажды жөнөтүүгө жөндөмдүү, жогору ишмердүүлүк жана күчтүү интерференцияга каршылык көрсөтөт. Бул түрдүү регуляторлор көбүнчө саноаттык башкаруу системаларында колдонулат.
Электрондук бошқич тутууч:
Электрондук бошқич тутууч (тиристорлор же IGBT сыяктуу) полупроводниковый приборлорду колдонуп, вольтажды бошқарууга жөндөмдүү. Ал так чыгармаланган вольтажды жөнөтүүгө жана алыс жерден көрүүгө жөндөмдүү. Электрондук регуляторлор аутоматикалык башкаруу системаларында, коммуникациялык жабдууларда жана так вольтаж башкаруусу талап кылынатган башка имконияттарда кеңири таралган.
3. Бошқич тутуучтун колдонулушу
Энергия системалары: Энергия таралуу системаларында бошқич тутуучтар тармак вольтажын стабилизациялоого, колдонуучу тарапындагы вольтажды курама аралыкта сактоого колдонулат. Мисалы, таралуу трансформаторлар көбүнчө вольтаж өзгөрүшүн башкаруу үчүн бошқич тутуучтар менен жабдууланат.
Саноаттык жабдуулар: Заводтарда жана өндүрүш заводтарында бошқич тутуучтар моторлорго, станкаларга жана аутоматикалык жабдууларга туруктуу энергия берүүгө жөндөмдүү, вольтаж өзгөрүшүнөн келип чыккан жабдуу кесептерин же өндүрүш кесептерин эчисет.
Жайхана аспаблары: Телевизорлор, компьютерлер, холодильниктер сыяктуу көптөгөн жайхана аспабларында ички цепьлерди вольтаж өзгөрүшүнөн коргоо жана аспаблардын жашын узайтуу үчүн бошқич тутуучтар жабдууланган.
Коммуникациялык жабдуулар: Коммуникация базалары, серверлер жана башка иштөөнү талап кылынатган жабдуулар бошқич тутуучтарды колдонуп, kiruvchi вольтаж туруксуз болгондо да туруктуу иштешин камсыз кылат.
Электр машиналары: Электр машиналарында бошқич тутуучтар батарея менеджмент системаларында заряддан-разряддан келе жатканда стабильдүү вольтажди камсыз кылуу үчүн колдонулат, машина безопасдиги жана иштөөнү жакшыртуу үчүн.
4. Бошқич тутуучтарды тандоо критерийлери
Kiruvchi вольтаж диапазону: Бошқич тутууч күтүлүүнө жараша kiruvchi вольтаж диапазонунда иштөөгө жөндөмдүү болушу керек, айрым учурларда көп вольтаж өзгөрүшү болгон жерлерде. Аралык kiruvchi вольтаж диапазону бар бошқич тутууч тандоо тавсия этилет.
Чыгармаланган вольтаж туруктуулугу: Имкониятка жараша, туруктуу чыгармаланган вольтаж туруктуулугу бар бошқич тутууч тандоолу. Так приборлор же коммуникациялык жабдуулар үчүн жогору вольтаж туруктуулугу талап кылынат.
Жумла күчү: Бошқич тутуучтун номиналдуу күчү жана акымы жумланын талаптарына жооп берүүгө жөндөмдүү болушу керек, артык жумла же жетишсиз энергия бирүүнөн сактануу үчүн.
Жооп берүү тездиги: Аутоматикалык башкаруу системалары сыяктуу, тез жооп берүү маанилүү болгон имконияттарда, тез динамикалык жооп берүүгө жөндөмдүү бошқич тутууч тандоолу.
Коргоо функциялары: Бошқич тутуучтун жогору вольтаж, төмөн вольтаж жана кыска суроожун коргоо сыяктуу керектүү коргоо функциялары бар экенин текшерип, иштөөдө жабдууларды коргоо үчүн.
5. Бошқич тутуучтардын артыкчылыктары
Жабдуулардын ишмердүүлүгүн жакшыртуу: Чыгармаланган вольтажды стабилизациялооп, бошқич тутуучтар жабдуулардын жашын узайтууга жана вольтаж өзгөрүшүнөн келип чыккан кесептерди азайтууга жардам берет.
Энергия кантиргендиги: Кантиргендүү бошқич тутуучтар энергия жоюуну азайтууга, айрым учурда, жогору күчтүү талапкерлерде, энергия экономикасына жөндөмдүү болот.
Энергия сапатын жакшыртуу: Бошқич тутуучтар вольтаж өзгөрүшүн жана кыска мезгилдеги жоюу абалын эффективдүү басып, электр системасынын жалпы энергия сапатын жакшыртууга жөндөмдүү.
Адаптивдүүлүк: Бошқич тутуучтар ар кандай татаал тармак шарттарын башкарууга жөндөмдүү, ар кандай kiruvchi вольтаж шарттарында туруктуу чыгармаланган вольтажди камсыз кылат.
Жыйынтык
Бошқич тутууч - бул чыгармаланган вольтажды башкаруу жана стабилизациялоо үчүн маанилүү прибор, кеңири таралган энергия системаларында, саноаттык жабдууларда, жайхана аспабларында жана башка имконияттарда. Имкониятка жараша жана техникалык талаптарга жараша, чыгычтуу, ключли, автотрансформатордук, магниттик көбөйтүүч же электрондук сыяктуу ар кандай түрдөгү бошқич тутуучтар тандоолу. Бошқич тутуучтар жабдууларды вольтаж өзгөрүшүнөн коргоонуу менен, системанын стабилдүүлүгүн жана ишмердүүлүгүн жогорулатып, энергия системаларынын безопасдикти камсыз кылууга жардам берет.