چی دەبێت ڕێکەشی ئەوتوۆڵە؟
ڕێکەری کۆڵانەوە یەکێکە لە ئامێرە برقیەکان بۆ کۆنترۆڵکردن و پایدارکردنی کۆڵانەوەی داخراو، دەبێتەوە کە پێشبینی بکاتەوە کە دەبێت بەشێوەیەکدا بێت کە داخراو بێتەوە ناو ماوەیەکی تایبەت، گەرچی کۆڵانەوەی داهێنان یان بارداشکان دەگۆڕێت. ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە زۆر بەکاردێت لە سیستەمە برقیەکان، ئامێرە بەرناوەکان، ئامێرە خۆشەویستەکان، و ئامێرەیەکەی تر بۆ پاراستنی ئامێرە بەرزەوەیەکان لە گۆڕانی کۆڵانەوە و پێکهاتنی کارکردنی پایداری سیستەم.
١. فانکسیونە بنەڕەتیەکانی ڕێکەری کۆڵانەوە
ڕێکەرکردنی کۆڵانەوە: فانکسیونی بنەڕەتی ڕێکەری کۆڵانەوە دەگەیەنێتەوە کۆڵانەوەی داهێنان بە شێوەیەکی پایدار بکات. دەبێتەوە بەخۆکاری بپارێزێتەوە بۆ پایدارکردنی کۆڵانەوەی داخراو گەرچی کۆڵانەوەی داهێنان گۆڕێت.
پاسەندبوون بۆ بار: ڕێکەری کۆڵانەوە دەتوانێت بەخۆکاری کۆڵانەوەی داخراو بپارێزێتەوە بەپێی گۆڕانی بارداشکان، پێکهاتنی کۆڵانەوە پایدار بە شێوەیەکی جیاواز بارداشکان.
فانکسیونە پارێزەکە: زۆربەی ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە هەمان فانکسیونە پارێزەکەی هەیە وەک کۆڵانەوە زیادە، کۆڵانەوە کەمە، و پارێزگاری لە گۆڕانی کێشە بۆ پاراستنی ئامێرە لە گۆڕانی کۆڵانەوە یان کێشەکە.
٢. پرنسیپی کارکردنی ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە
پرنسیپی کارکردنی ڕێکەری کۆڵانەوە بە گۆڕانی جۆرەکەی دەگۆڕێت. جۆرەکانی ڕێکەری کۆڵانەوەی پێکەوە:
ڕێکەری کۆڵانەوەی لاینەر:
ڕێکەری کۆڵانەوەی لاینەر کۆڵانەوەی داخراو بە پارێزەکەری کۆڵانەوەی ترانزیستۆری ناوە. ئەمە هەمان شێوەیەکی کار دەکات وەک ریزیستۆری گۆڕانی، کۆڵانەوەی خۆی دەگۆڕێت بۆ پایدارکردنی کۆڵانەوەی داخراو کاتێک کۆڵانەوەی داهێنان گۆڕێت. ڕێکەرەکانی لاینەر سادەن و کاریگەری کەمە، بەتایبەت لە بوارە بەرزەوەیەکان، چونکە شێوەیەکی کار دەکات بە پاشکەوتی ناوەوە بە شێوەی گەرمی.
ڕێکەری کۆڵانەوەی سویچینگ (Switch-Mode Power Supply, SMPS):
ڕێکەری کۆڵانەوەی سویچینگ لە ترانزیستۆرەکانی سویچینگی زۆر زۆر (وەک MOSFET) بەکاردێت بۆ کۆنترۆڵکردنی کۆڵانەوە. ئەمە لە بەکاردێنینی تێکنولۆژیاکەی پۆلە-چەقی (PWM) بۆ سویچینگی کۆڵانەوەی داهێنان بە فریکانسی زۆر زۆر، بەم شێوە کۆڵانەوەی داخراو دەڕێکبێت. ڕێکەرەکانی سویچینگ کاریگەری زۆرترن و پێشاندەدەن بۆ بوارە بەرزەوەیەکان و بارداشکانی زۆر زۆر، بەڵام گەرچی دەتوانن بەرهەمهێڵی تێکنولۆژیایی (EMI) بکەن و گۆڕانکاری پێکهاتنی زۆرترن.
ڕێکەری کۆڵانەوەی ئۆتۆترانسفۆرمەر:
ڕێکەری کۆڵانەوەی ئۆتۆترانسفۆرمەر بە پێکهاتنی ترانسفۆرمەر و کۆڵانەوەی داخراو بە گۆڕانی رێکەوەی کۆڵانەوە بەشی سەرەکی و دووەم. ئەمە زۆربەی کاری دەکات لە سیستەمە بەرزەوەیەکان و پێشاندەدەن بۆ بوارە بەرزەوەیەکان. ئۆتۆترانسفۆرمەرەکان کاریگەری زۆرترن و پاسەردەکەن بە شێوەیەکی زۆر زۆر، بەڵام ڕێکەوەی کۆڵانەوەی داخراویان کەمە و پێکهاتنی ئەڵکترۆنیکیان نییە.
ڕێکەری کۆڵانەوەی مەگنەتیکی:
ڕێکەری کۆڵانەوەی مەگنەتیکی لە بەکاردێنینی مەگنەتیکی سەبەست بۆ ڕێکەرکردنی کۆڵانەوە. ئەمە کۆڵانەوەی داخراو بە گۆڕانی سەبەستی مەگنەتیکی کۆڵانەوە دەڕێکبێت، پێشاندەدەن بە کاریگەری زۆرتر و پاسەردەکەن بە شێوەیەکی زۆر زۆر. ئەم جۆرە ڕێکەرەکان زۆربەی کاری دەکات لە سیستەمە کۆنترۆڵکردنی بەرناوەکان.
ڕێکەری کۆڵانەوەی ئەڵکترۆنیکی:
ڕێکەری کۆڵانەوەی ئەڵکترۆنیکی لە بەکاردێنینی ئامێرە سەمیکۆندی (وەک thyristors یان IGBTs) بۆ ڕێکەرکردنی کۆڵانەوە. ئەمە دەتوانێت کۆڵانەوەی داخراو بە دەقی زۆر زۆر بکات و دەتوانێت بە شێوەیەکی دورەکی پێشان بکات و ڕێکبێت. ڕێکەرەکانی ئەڵکترۆنیکی زۆربەی کاری دەکات لە سیستەمە کۆنترۆڵکردنی ئەوتۆماتیک، ئامێرەی پێکەوەکردن، و ئامێرەیەکەی تر کە پێویستە بە کۆڵانەوەی دەقی زۆر زۆر.
٣. بەکاردێنینی ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە
سیستەمە برقیەکان: لە سیستەمە دابەزینەوەی برق، ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە بەکاردێت بۆ پایدارکردنی کۆڵانەوەی گرید، پێکهاتنی کە کۆڵانەوە لە ئامێرە بەرنەوەدا بێتەوە ناو ماوەیەکی ئامانجەوە. مثلاً، ترانسفۆرمەرەکانی دابەزینەوە زۆربەی هەمان ڕێکەری کۆڵانەوەی هەیە بۆ پاراستن لە گۆڕانی کۆڵانەوە.
ئامێرە بەرناوەکان: لە کارخانەکان و کارخانەکانی پێکەوەکردن، ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە کۆڵانەوەی پایدار بەکاردێنێت بۆ مۆتۆرەکان، ئامێرە ئامێرەکەی پێکەوەکردن، و ئامێرەی کۆنترۆڵکردنی ئەوتۆماتیک، پاراستن لە گۆڕانی کۆڵانەوە یان کاریگەری کەمە لە کارخانە.
ئامێرە خۆشەویستەکان: زۆربەی ئامێرە خۆشەویستەکان، وەک تەلێفزیۆنەکان، کۆمپیوتەرەکان، و ڕێکەرەکانی خۆشەویستەکان، هەمان ڕێکەری کۆڵانەوەی هەیە بۆ پاراستنی ئامێرەکان لە گۆڕانی کۆڵانەوە و درێژەوەی کاتی کارکردنی ئامێرەکان.
ئامێرەی پێکەوەکردن: پێکەوەکانی پێکەوەکردن، سێرڤەرەکان، و ئامێرەیەکەی تر کە پێویستە بە کۆڵانەوەی پایدار بەکاردێنێت ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە بەکاردێنێت بۆ پێکهاتنی کارکردنی پایدار گەرچی کۆڵانەوەی داهێنان گۆڕێت.
ماشینە برقیەکان: لە ماشینە برقیەکان، ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە بەکاردێنێت لە سیستەمە بەڕێزبەخێرەکان بۆ پایدارکردنی کۆڵانەوە لە کاتی بەڕێزبەخێرەوە و بەڕێزبەخێرەوە، پێکهاتنی ئامانجەوەی کارکردن و پێکەوەی ماشینەکان.
٤. ستاندارە بۆ هەڵبژاردنی ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە
ماوەی کۆڵانەوەی داهێنان: ڕێکەری کۆڵانەوە دەبێت بتوانێت بکاربێت ناو ماوەیەکی پێشبینیراوی کۆڵانەوەی داهێنان، بەتایبەت لە بوارەکانی کە کۆڵانەوە گۆڕێت. دەبێت هەڵبژێرە ڕێکەرێک بە ماوەیەکی زۆری کۆڵانەوەی داهێنان بۆ ئەم بوارەکانە.
دەقی کۆڵانەوەی داخراو: بەپێی بوارەکە، هەڵبژێرە ڕێکەرێکی کۆڵانەوە بە دەقی کۆڵانەوەی داخراوی پێویست. بۆ ئامێرەی پێکەوەکردن یان ئامێرەی پێکەوەکردن، دەقی زۆرتری کۆڵانەوەی داخراو پێویستە.
بارداشتی بار: کاریگەری و کۆڵانەوەی ڕێکەری کۆڵانەوە دەبێت بپێکەوێت بە بارداشتی بار بۆ پێکهاتنی بارداشتی زیاد یان کۆڵانەوەی کەم.
شێوەی کارکردن: بۆ بوارەکانی کە پێویستە بە کارکردنی زۆر زۆر، وەک سیستەمە کۆنترۆڵکردنی ئەوتۆماتیک، هەڵبژێرە ڕێکەرێکی کۆڵانەوە بە شێوەیەکی زۆر زۆر.
فانکسیونە پارێزەکە: هەڵبژێرە ڕێکەرێکی کۆڵانەوە بە فانکسیونە پارێزەکەی هەمان کۆڵانەوە زیادە، کۆڵانەوە کەمە، و پارێزگاری لە گۆڕانی کێشە بۆ پاراستنی ئامێرە لە کاتی کارکردن.
٥. بەخشەکانی ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە
پێکهاتنی کارکردنی ئامێرە: بە پایدارکردنی کۆڵانەوەی داخراو، ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە دەتوانن درێژەوەی کاتی کارکردنی ئامێرە بکەن و کەم بکەن لە گۆڕانی کۆڵانەوە.
کاریگەری: ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە کاریگەری زۆرترن، بەتایبەت لە بوارە بەرزەوەیەکان، دەتوانن کاریگەری زۆرتر بکەن و کاریگەری زۆرتر بکەن.
پێکهاتنی کۆڵانەوە: ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە دەتوانن کۆڵانەوە گۆڕێت و کۆڵانەوەی ترسی پێکهاتن بکەن، پێکهاتنی کۆڵانەوەی سیستەمی برق.
پاسەندبوون: ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە دەتوانن بەکاردێنێن لە بوارە گۆڕانی کۆڵانەوە، پێکهاتنی کۆڵانەوە پایدار لە شێوەیەکی جیاواز بارداشکان.
پاشخەتمەندی
ڕێکەری کۆڵانەوە یەکێکە لە ئامێرە بەرەھەمەکە بۆ کۆنترۆڵکردن و پایدارکردنی کۆڵانەوەی داخراو، زۆربەی بەکاردێنێت لە سیستەمە برقیەکان، ئامێرە بەرناوەکان، ئامێرە خۆشەویستەکان، و ئامێرەیەکەی تر. بەپێی بوارەکە و پێویستەکانی تێکنیکی، دەتوانێت ڕێکەرێکی کۆڵانەوە هەڵبژێرێت، وەک ڕێکەری کۆڵانەوەی لاینەر، ڕێکەری کۆڵانەوەی سویچینگ، ڕێکەری کۆڵانەوەی ئۆتۆترانسفۆرمەر، ڕێکەری کۆڵانەوەی مەگنەتیکی، یان ڕێکەری کۆڵانەوەی ئەڵکترۆنیکی. ڕێکەرەکانی کۆڵانەوە نەک تەنها پاراستنی ئامێرە لە گۆڕانی کۆڵانەوە دەکەن، بەڵکو پێکهاتنی پایداری و پێکهاتنی سیستەم، پێکهاتنی کارکردنی ئامانجەوەی سیستەمە برقیەکان.
