چۆن ترانسفورماتۆری بەرێز پێکهاتەی دەستکردی ئاسایی بەرێز لە سیستەمە بەرێزەکاندا؟
چۆن دەربڕگەی بەرەتەکان ئەنجامی گۆڕانکاری ووڵت لە سیستەمە بەرەتەکاندا؟
دەربڕگەی بەرەتە کێشەیەکی گرنگە لە سیستەمە بەرەتەکاندا بۆ گۆڕانکاری ووڵتەکانی جاری بەرەتە (AC) بەرز یا خوارەوە. ئەوان گۆڕانکاری دەکەن بەرەتەکە لە یەک سطحی ووڵت بۆ یەکەی تر بەبێ گۆڕانکاری فریکانس، بە پێی ئامرازی هەڵەکانی مەگنتی. دەربڕگەی بەرەتە رولێک گرنگ دەهێنن لە سیستەمەکانی ناردەکردن و پاشەکەوتی بەرەتە، بەبێتەوە باشترکردنەوەی چێژی ناردەکردن، کەمکردنەوەی هەڵەکان، و ڕاستەوخاندنی دەستپێکەوتنی باش و پایداری سیستەمە بەرەتەکان.
1. ئامرازی کارکردنی بەشەیەکەی دەربڕگەی بەرەتە
دەربڕگەی بەرەتە بە پێی قانونی فارادەی لەسەر هەڵەکانی مەگنتی-بەرەتە کار دەکەن. سەرەکییەکانی شێوازی یەکەمەوە دوو چەشن: چەشنی سەرەکی و چەشنی دووەم، ھەردووی لە گشتی یەکەمەوە دراوی فەرەنگی دەکرێن. دراوی فەرەنگی ئامادەیە بۆ دەربڕگەی مەگنتی و باشترکردنەوەی چێژی ناردەکردنی بەرەتە.
چەشنی سەرەکی: بەگەشەیەکەی پێشوو پەیوەندی دەکاتەوە، و ووڵتی داخڵ دەگەیەنێت.
چەشنی دووەم: بەگەشەیەکەی دواتر پەیوەندی دەکاتەوە، و ووڵتی داخڵ دەگەیەنێت.
کاتێک جاری بەرەتە لە چەشنی سەرەکیدا دەڕوات، مەگنتی گۆڕانکاری دەکاتەوە لە دراوی فەرەنگیدا. بەپێی قانونی فارادە، ئەم مەگنتی گۆڕانکاری دەکاتەوە چەشنی دووەمدا یەکێک لە EMF (قووڵی بەرەتە) دەگەیەنێت، کە لەگەڵەوە یەکێک لە جاری بەرەتە دەگەیەنێت. بە گۆڕانکاری نێردەری چەشنەکانی سەرەکی و دووەم، گۆڕانکاری ووڵت دەبێتە دەستی.
2. ئامرازی گۆڕانکاری ووڵت
گۆڕانکاری ووڵتی دەربڕگەی بەرەتە بەپێی نێردەری چەشنەکانی سەرەکی و دووەم دێت. ئەم پەیوەندیە بە ڕێگەی فورمولی نێردەری ووڵت شێوە دەکرێت:
لێکەوە:
V1 ووڵتی داخڵی چەشنی سەرەکیە.
V2 ووڵتی داخڵی چەشنی دووەمە.
N1 ژمارەی چەشنەکانی سەرەکیە.
N2 ژمارەی چەشنەکانی دووەمە.
بە گۆڕانکاری نێردەر، گۆڕانکاری ووڵتەکانی جیاواز دەبێتە دەستی:
دەربڕگەی بەرزکردن: کاتێک ژمارەی چەشنەکانی دووەم N2 زیاترە لە ژمارەی چەشنەکانی سەرەکی N1، ووڵتی داخڵ V2 زیاترە لە ووڵتی داخڵ V1، یعنی V2 > V1. دەربڕگەی بەرزکردن بەکاردێت بۆ بەرزکردنی ووڵتی خوارەوە بۆ ووڵتی بەرز، مەرجی لە سیستەمەکانی ناردەکردنی بەرەتە بۆ کەمکردنەوەی هەڵەکان لە ناردەکردنی درێژ.
دەربڕگەی خوارەوەکردن: کاتێک ژمارەی چەشنەکانی دووەم N2 کەمترە لە ژمارەی چەشنەکانی سەرەکی N1، ووڵتی داخڵ V2 کەمترە لە ووڵتی داخڵ V1، یعنی V2 < V1. دەربڕگەی خوارەوەکردن بەکاردێت بۆ خوارەوەکردنی ووڵتی بەرز بۆ ووڵتی خوارەوە، مەرجی لە سیستەمەکانی پاشەکەوتی بەرەتە بۆ گۆڕانکاری لە ناردەکردنی ووڵتی بەرز بۆ ووڵتی پێشبینراو بۆ بەخێربەرەوە و کارخانە.
3. پەیوەندی چێژ لە دەربڕگەی بەرەتە
بەپێی قانونی حفظی چێژ، چێژی داخڵ و چێژی داخڵی دەربڕگەی بەرەتە تەقریباً یەکسانن (بەبێ گۆڕانکاری چێژی کەم). پەیوەندی چێژ لە دەربڕگەی بەرەتە بە ڕێگەی فورمولی چێژ شێوە دەکرێت:
لێکەوە:
I1 چێژی داخڵ لە چەشنی سەرەکیە.
I2 چێژی داخڵ لە چەشنی دووەمە.
چونکە ووڵت و چێژ بە پێچەوانەی یەکەوە، کاتێک ووڵت بەرز دەبێت، چێژ کەم دەبێت، و بەپێچەوانە. ئەمە کەمک دەکات بۆ کەمکردنەوەی هەڵەکان لە ناردەکردنی هێڵەکان، چونکە هەڵەکان بەپێی دووجاکەی چێژ (Ploss = I2 × R) دەگۆڕێن. بە بەرزکردنی ووڵت، چێژ کەم دەبێت، و بەهێزی کەمکردنەوەی هەڵەکان.
4. بەکاردێتبوونی دەربڕگەی بەرەتە لە سیستەمەکانی بەرەتە
دەربڕگەی بەرەتە چەندین کاریگەری گرنگ هەیە لە سیستەمەکانی بەرەتە:
پلاントەکانی بەرەتە:لە پلانتەکانی بەرەتەدا، ووڵتی دابەزێتەوە لەلایەن توربینەکان گەڕێکی کەمە (بۆ نموونە، 10 kV). بۆ کەمکردنەوەی هەڵەکان لە ناردەکردنی درێژ، دەربڕگەی بەرزکردن بەکاردێت بۆ بەرزکردنی ووڵت بۆ چەندین کیلووڵت (بۆ نموونە، 500 kV) پێش ناردەکردنی بەرەتە لە هێڵەکانی بەرزوڵت.
سیستەمەکانی ناردەکردن:هێڵەکانی بەرزوڵت بەکاردێت بۆ ناردەکردنی بەرەتە لە پلانتەکان بۆ چەندین ناوچە. دەربڕگەی بەرزکردن زۆر بەکاردێت لە سیستەمەکانی ناردەکردن بۆ بەرزکردنی ووڵت، کەمکردنەوەی چێژ و کەمکردنەوەی هەڵەکان لە هێڵەکان.
ناوچەکانی پاشەکەوت:ناوچەکانی پاشەکەوت سەرچاوەی گرنگە لە نێوان سیستەمەکانی ناردەکردن و پاشەکەوت. دەربڕگەی خوارەوەکردن بەکاردێت لە ناوچەکانی پاشەکەوت بۆ خوارەوەکردنی ووڵتی هێڵەکانی بەرزوڵت بۆ سطحێکی پێشبینراو بۆ پاشەکەوتی ناوچەکان (بۆ نموونە، 110 kV، 35 kV، یا 10 kV).
سیستەمەکانی پاشەکەوت:لە سیستەمەکانی پاشەکەوتدا، دەربڕگەی خوارەوەکردن بەشێوەیەکی زۆر خوارەوەکردنی ووڵت بۆ سطحێکی پێشبینراو بۆ بەخێربەرەوە و کارخانە (بۆ نموونە، 380 V یا 220 V). ئەم دەربڕگەیە زۆر بەکاردێت لە نێوان بەخێربەرەوە یان کارخانە بۆ ڕاستەوخاندنی دەستپێکەوتنی باش و چێژی بەرەتە.
بەکاردێتبوونەکانی تایبەت:لە بەکاردێتبوونەکانی تایبەتەکانی چەندین ناوچە، وەک سیستەمەکانی چالاکردنی ڕێگەی ڕێژەیی، ئامانجەکانی مەدرەکە، و ڕێگەکانی پەیوەندی، دەربڕگەی بەرەتە بەکاردێت بۆ پێشکەشکردنی ووڵت و چێژی پێشبینراو بۆ ڕێکخستنی ڕێکخراوی ئەم ئامانجە.
5. چەندین جۆری دەربڕگەی بەرەتە
بەپێی چەندین ناوچەی بەکاردێتبوون و چەندین چەشنی ڕێکخراو، دەربڕگەی بەرەتە بە چەندین جۆر دابەش دەکرێت:
دەربڕگەی بەرەتەی یەک چەشن:بەکاردێت لە سیستەمەکانی بەرەتەی یەک چەشن، زۆر بەکاردێت لە بەخێربەرەوە و کارخانەکانی کەمە.
دەربڕگەی بەرەتەی سێ چەشن:بەکاردێت لە سیستەمەکانی بەرەتەی سێ چەشن، زۆر بەکاردێت لە کارخانە، کارخانەی گەورە، و سیستەمەکانی ناردەکردنی بەرزوڵت. دەربڕگەی بەرەتەی سێ چەشن چێژی زۆرتر و چێژی باشتر دەدات.
دەربڕگەی بەرەتەی لەسەر ئاودا:بەکاردێت لە ناوچەکانی چێژی زۆر و ووڵتی بەرز. دەربڕگەی بەرەتەی لەسەر ئاودا چێژی زۆر و ووڵتی بەرز دەدات، بەکاردێت لە ناوچەکانی ناردەکردن و پاشەکەوت.
دەربڕگەی بەرەتەی خوارەوە:بەکاردێت لە ناوچەکانی چێژی کەم و ووڵتی کەم. دەربڕگەی بەرەتەی خوارەوە چێژی کەم و ووڵتی کەم دەدات، بەکاردێت لە ناوچەکانی بەخێربەرەوە و کارخانە.
دەربڕگەی بەرەتەی خۆکە:چەشنی سەرەکی و چەشنی دووەم یەکەوە چەشنی یەکەمەوە دەکرێن. بەکاردێت لە ناوچەکانی گۆڕانکاری ووڵتی کەم. دەربڕگەی بەرەتەی خۆکە چێژی زۆرتر و چێژی باشتر دەدات، بەڵام چێژی کەمتری ئامانجی دەدات، زۆر بەکاردێت لە ناوچەکانی ڕێکخراوی ووڵت.
6. پێشكەوتووکانی دەربڕگەی بەرەتە
