Efffektî Seebeck

ئەفکاری سێبێک ئەو پێکهاتەیە کە لە کاتێکدا دەرەوەی یەکێک لە گەڕانکەرەکە تاپەکەی جیاواز دەبێت، شارژێک لە نێوان دوو ڕێکەوتی گەڕانکەر بەرەو بەر دەبێ. بە ناوی فیزیکزانی ئەڵمانی توماس یۆھان سێبێک نامیدراوە، کە لە سەدەی نۆزدەمی یەکەم هەموو یەکەوەیە.

ئەفکاری سێبێک چییە؟

ئەفکاری سێبێک بە پێی ئەو وەکەی کە لە گەڕانکەردا شارژدانەکان، وەک ئێلێکترۆنەکان، گەرمەکە دەخەین. کاتێک فرقی گەرمی لەسەر گەڕانکەرەکە دەخات، شارژدانەکان لەسەر ڕێکەوتی گەرم زیاتر گەڕانیان هەیە لە ڕێکەوتی خۆشەویشە. ئەمە بەرەو بەر فێری شارژێک دەکات لە ڕێکەوتی گەرم بۆ ڕێکەوتی خۆشەویشە. ئەم فێری شارژە بەرەو بەر دەکات شارژێک لە گەڕانکەرەکەدا، کە بە کاردەکەری ڤۆڵتمێترێک دەتوانرێت پێ Schultz.

بەرزی شارژی کە لە لایەن ئەفکاری سێبێک دەکرێتەوە پڕۆپۆرسیونالە بە فرقی گەرمی لەسەر گەڕانکەر و خاسیەتەکانی گەڕانکەرەکە. مادەکانی جیاواز کۆفیسیەنتی سێبێکی جیاواز هەیە، کە دەربارەی شارژی بەرەو بەر بوونی لە یەکەم کەلڤیندا نیشان میدات.

ئەفکاری سێبێک بنەڕەتی کارکردنی ژێرنەگەڕەکانی گەرمەکەیە، کە دەستگەڕانەکانن کە گەرمی لە ئەلکترۆنی گەڕان دەکەن. ئەمە بە بەکاردەهێنانی ئەفکاری سێبێک دەکرێتەوە بۆ دروستکردنی شارژێک لە گەڕانکەر، و پاشان بە بەکاردەهێنانی ئەم شارژە بۆ ڕاگرتنی چەپیکرێک لەسەر بارەکێشەیەکی باشوور، وەک بەرەو بەری چەپیکر یان باتری.

کۆفیسیەنتی سێبێک:

کۆفیسیەنتی سێبێک شارژێکە کە لە نێوان دوو خاڵ لەسەر گەڕانکەر دەکرێتەوە کاتێک فرقی گەرمی یەک کەلڤین بەرەو بەر دەبێت. لە ڕێکەوتی ڕۆژیاردا، یەکێک لە چەند چەندی کۆپەر-کۆنستانتان کۆفیسیەنتی سێبێکی ٤١ میکرۆڤۆڵت لە کەلڤیندا هەیە.

S = ΔV/ΔT = (Vخۆشەویشە − Vگەرم)/(Tگەرم-Tخۆشەویشە)

کەوتنەوە،

• ΔV دەربارەی فرقی شارژەکەی کە لە کاردانی فرقی گەرمی بچووک (ΔT) لەسەر مادەکە دەبێت.

• ΔV پێناسە کراوە بە شارژی لەسەر ڕێکەوتی خۆشەویشە بەرەو بەر شارژی لەسەر ڕێکەوتی گەرم.

ئەگەر فرقی Vخۆشەویشە و Vگەرم بێت، کۆفیسیەنتی سێبێک نەگەتی دەبێت.

ئەگەر ΔT بچووک بێت.

بە دواتر، مەتوانی ئەو کۆفیسیەنتە سێبێک بە تەواوی بە یەکەم گرتەی شارژی دروستکراو لە ڕێکەوتدا پێناسە بکەیم:

S = d V /d T

ئەفکاری سێبێکی سپین:

بەڵام، لە ساڵی ٢٠٠٨دا دۆزراوە کە کاتێک گەرمی لەسەر مێتی مەغناطیسی دەکرێت، ئێلێکترۆنەکانی بە پێی سپینەکانی خۆیان ڕەنگ دەکەن. بەڵام، ئەم ڕەنگدارە نەبوو بەردەوام بۆ دروستکردنی گەرمی. ئەم ئەفکارە هەمان ئەفکاری سێبێکی سپینە. ئەم ئەفکارە بەکاردەهێناوە لە دروستکردنی میکرو سوییچەکانی زۆر ڕێکەوە.

چۆن کۆفیسیەنتی سێبێک لەگەڵ گەرمکردن بەرز دەبێت؟

کارکردنی گەڕان لەگەڵ گەرمکردن بەرز دەبێت، ئەم شیکارییەی سێمیکۆندکەری هەیە. کۆفیسیەنتی سێبێکی بەرز و کارکردنی گەڕانی بەرزی CuAlO2 بە دەستەوەی چەقی گشتیی شارژدانەکان.

کام سنسۆر ئەفکاری سێبێک دەناسێنێت؟

تەرمۆکۆپڵە یەکێکە لە دەستگەڕانەکانی ئەلکترۆنی کە دوو گەڕانکەری جیاواز لەسەر یەکەوە هاتووە. ئەمە بەکاردەهێناوە بە سنسۆری گەرمی. ئەمە بە بەکاردەهێنانی ئەفکاری سێبێک کار دەکات.

بەکاردەهێنانی ئەفکاری سێبێک:

• ژێرنەگەڕەکانی گەرمەکە کەمێک لە بەکاردەهێنانەکانی پێشبینی کردن، وەک دروستکردنی ئەلکترۆن لە شوێنەکانی دور یان بەرەو بەر لە گریډ، وەک ڕاگرتنی گەرمی بەرەو بەر، و ڕاگرتنی گەرمی. ئەمە زۆر گونجاوە لە شوێنەکاندا کە شێوەکانی تری دروستکردنی ئەلکترۆن نەکاتەوە، وەک لە گەڕانکەرەکانی خۆشەویشە یان لە شوێنەکانی دور کە ڕێکەوتی بەرەو بەری نەبێت.

• ئەم ئەفکاری سێبێکە زۆر بەکاردەهێناوە لە تەرمۆکۆپڵەکان بۆ ڕاگرتنی فرقی گەرمی یان بەکاردەهێنانی سوییچەکانی ئەلکترۆنی کە سیستەمەکە بەکاردەهێننەوە یان بەرەو بەر دەکەن. کۆمەڵەکانی گەڕانکەری تەرمۆکۆپڵە کە زۆر بەکاردەهێناوە، کۆپەر/کۆنستانتان، کۆنستانتان/ایرون، کۆنستانتان/کرۆم، و کۆنستانتان.

• ئەفکاری سێبێک بەکاردەهێناوە لە ژێرنەگەڕەکانی گەرمەکە، کە کاری گەڕانکەرەکان دەکەن.

• ئەمە هەروەها بەکاردەهێناوە لە ژێرنەگەڕەکانی گەرمەکە بۆ ڕاگرتنی گەرمی بەرەو بەر بۆ ئەلکترۆنی زیاتر.

• بەشێوەیەکی تر لە بەکاردەهێنانی ژێرنەگەڕەکانی گەرمەکە، ئەفکاری سێبێک و ئەو ئەفکارانەی تر، وەک ئەفکاری پێلتیەر و ئەفکاری تۆمسن، کەمێک لە بەکاردەهێنانەکانی لە زانستی گەرمی و گەرمی دەبێت. ئەمە هەروەها بەکاردەهێناوە لە کارەکانی گەڕانکەرەکانی گەرمەکە و دەستگەڕانەکان.

هەڵەکانی ئەفکاری سێبێک:

یەکێک لە هەڵەکانی ژێرنەگەڕەکانی گەرمەکە ئەوەیە کە زۆر گران نین. ئەنجامی ژێرنەگەڕەکانی گەرمەکە یەکێک لە چێوەکانی بەکاردەهێنانی ئەلکترۆن دەبێت. زۆر ژێرنەگەڕەکانی گەرمەکە چێوەیەکی گەرمەکە لە یەک گەرمەکەی گەرمەکە دەکەن. ئەم چێوەیە کەمەوەی ١% گەرمی کە لەسەر گەڕانکەرەکە دەکرێتەوە بە ئەلکترۆنی گەڕان دەکات. ئەم چێوەیە کەمەوەی ١% گەرمی کە لەسەر گەڕانکەرەکە دەکرێتەوە بە ئەلکترۆنی گەڕان دەکات. ئەم چێوەیە کەمەوەی ١% گەرمی کە لەسەر گەڕانکەرەکە دەکرێتەوە بە ئەلکترۆنی گەڕان دەکات. ئەم چێوەیە کەمەوەی ١% گەرمی کە لەسەر گەڕانکەرەکە دەکرێتەوە بە ئەلکترۆنی گەڕان دەکات. ئەم چێوەیە کەمەوەی ١% گەرمی کە لەسەر گەڕانکەرەکە دەکرێتەوە بە ئەلکترۆنی گەڕان دەکات. ئەم چێوەیە کەمەوەی ١% گەرمی کە لەسەر گەڕانکەرەکە دەکرێتەوە بە ئەلکترۆنی گەڕان دەکات. ئەم چێوەیە کەمەوەی ١% گەرمی کە لەسەر گەڕانکەرەکە دەکرێتەوە بە ئەلکترۆنی گەڕان دەکات. ئەم چێوەیە کەمەوەی ١% گەرمی......

Statement: Respect the original, good articles worth sharing, if there is infringement please contact delete.