Rûnyariya elektrîkê dikev e ku hewlên elektrîk ên derbas bikin. Rûnyar bi dibe div yek par û her du par çi taybetand: rûnyar bi hewlên derbas bêtir ve hatine çêkirin û rûnyar bi hewlên ser ast (herçen dikare ku hewlên ser ast narahîn rûnyar bibin, bêtir da wê rûnyarên din ber hez bike). Li jêr li gorîn û pêşketina her du par çiyan:
1. Rûnyar bi Hewlên Derbas Bêtir
Pêşînî
Rûnyariya elektrîkê pêşînin da ku amûna hewla ku ji bo qada cihê re xwe bigere. Ber destûrê hesabdar, rûnyar
I pêşînin da ku destûra guhertina hewla
q bi rêza dema t:
I=dq/dt
Li vir, dq pêşînin da ku amûna hewla ku ji bo qada cihê re xwe bigere di dema dt de.
Xasîyeta
Berdest: Pêcî, berdesta rûnyarê pêşînin da ku berdesta hewla pozîtîfê. Di navendanê de, rûnyar dikev e ku hewlên elektronên serbest (ku hewla negatîf an) hatine çêkirin, lê berdesta rûnyarê dibetîn da ku piştî berdesta faktî ya elektronan.
Yekîneyên: Yekîneya standardî ya rûnyar Ampere (Ampere, A) ye, ku 1 Ampere pêşînin da ku 1 Coulomb hewla ji bo qada cihê re xwe bigere di saniye de.
Namuna
Rûnyar bi Kabel: Ger vêjetî di kabelan de biguherîne, elektronên serbest di kabelan de bêtir in, rûnyar bêtir bike.
2. Rûnyar bi Hewlên Ser Ast
Pêşînî
Herçen hewlên ser ast narahîn rûnyar bibin, wan dikarin da ku rûnyar bi çendîn şertên herduzmîn bibin, mînase di dema bicîhkirina an bercihkirina kapasitoran an di dema herdaxistina hewlên di navenda yekêm de.
Xasîyeta
Kapasitoran: Ger kapasitor bicîh kirin, hewlên ji terminala yekêm ya gavêketê digeran bigere, vêjîn elektrîk di navendanê de bicîh bike. Di vê demê de, rûnyar di cihanê dehatî yên kapasitor de bêtir bike.
Bercihkirina: Ger kapasitor bercih kirin, hewlên wekî yên plaqên kapasitor bigere, ji bo gavêketê bi cihanê dehatî yên kapasitor de bêtir bike, rûnyar bêtir bike.
Namuna
Bicîhkirina û Bercihkirina Kapasitoran: Ger kapasitor bi gavêketê bicîh kirin, rûnyar di cihanê dehatî yên kapasitor de bêtir bike ta kapasitor bicîh bike; ger kapasitor bi barkirê bicîh kirin, rûnyar di cihanê dehatî yên kapasitor de bêtir bike ta kapasitor bercih bike.
Perjema
Rûnyariya elektrîkê destûra guhertina hewla di dema de, genîn da ku bi bêtirina hewlên serbest bicîh bike. Di navendanê de, berdesta rûnyar dibetîn da ku piştî berdesta faktî ya elektronan. Herçen hewlên ser ast narahîn rûnyar bibin, wan dikarin da ku rûnyar bi çendîn şertên herduzmîn bibin, mînase di dema bicîhkirina û bercihkirina kapasitoran.
Ger tu pir sora û ya zanîn hate, ji min bilave!