Tranzdîsar Pîzoelektrîk: Têkiliyên Serkeftin & Pirincipê ya Wekînê
چیە پیزۆالکتریک ترانزدیوسەر
پیزۆالکتریک ترانزدیوسەر (بە شێوەیەکی دیکە هەروەها بە پیزۆالکتریک سەنسۆر ناوی دەدرێت) گەڕانەیە کە بە بەکاردانی ئەفەکتی پیزۆالکتریک دەستەواژەی گۆڕانکاری لە سەرەکی، فشار، خاڵەکان، درجەی گرمە یان گەڕانە بە گۆڕاندنی ئەم نەرجە لە نەرجەی ئەلکتریکی.
ترانزدیوسەر چەندین شێوازی هەیە کە یەک چەماوەی نەرجە لە چەماوەیەکی تردا گۆڕێت. مادەی پیزۆالکتریک یەکێک لە گونجاوی ترانزدیوسەرە. کاتێک ئەم مادەی پیزۆالکتریکە بەشێوەیەک دەکەین یان فشار یان گەڕانە بەکاردێت، ترانزدیوسەر ئەم نەرجەیە بە وولتاژ گۆڕێت. ئەم وولتاژە یەکسانە بە گەڕانە یان فشار کە بەکاردێت.
وولتاژی ئەلکتریکی کە لە لایەن پیزۆالکتریک ترانزدیوسەر پێشکەش دەکرێت بە سهرهتا بهسهرخێش دەتوانرێت بە بەکاردانی ئامێرەکانی پێشبینی وولتاژ. چونکە ئەم وولتاژە یەکسانە بە گەڕانە یان فشار کە بەکاردێت، دەتوانین چەندێک گەڕانە/فشار ببینین لە وەرگرتنی وولتاژ. بەم شێوازە، چەندین گۆڕانکاری فیزیکی وەک گۆڕانکاری مەکانیکی یان گەڕانە بەکاردانی پیزۆالکتریک ترانزدیوسەر دەتوانرێت پێشبین بکرێت.
پیزۆالکتریک اکچوەتر
پیزۆالکتریک اکچوەتر بە شێوازێکی بەربەستە بە پیزۆالکتریک سەنسۆر. ئەوە گەڕانەیە کە لە گەڕانەکەدا مادەکە دەگۆڕێت یان دەکەوێتەوە یان دەکەوێتەوە.
ئەمەش مانای ئەوەیە کە لە پیزۆالکتریک سەنسۆردا، کاتێک گەڕانە بەکاردێت بۆ کەوتن یان چاکاندن، پۆتانسیالی ئەلکتریکی پێشکەش دەکرێت و لە پێچەوانەدا لە پیزۆالکتریک اکچوەتردا، کاتێک پۆتانسیالی ئەلکتریکی بەکاردێت، مادەکە دەگۆڕێت یان دەکەوێتەوە یان دەکەوێتەوە.
پیزۆالکتریک ترانزدیوسەر لە کریستالی کوارتز دروست دەکرێت کە لە سیلیکۆن و ئۆکسیژنەوە دروست کراوە بە شێوەی کریستال (SiO2). بەکلی، یەکەی چەماوە (یەکەی بنەڕەتی چەماوە) لە هەموو کریستالەکاندا یەکسانە بەڵام لە کریستالی کوارتزی پیزۆالکتریکدا نییە. کریستالە پیزۆالکتریکەکان ئەلکتریکی نێوەتە.
اتۆمەکان لەناویاندا لە چەماوە یەکسان نییە بەڵام چارەسەرەکانیان یەکسانن یەکەکەیان چارەسەرەکەی باشە. کریستالی کوارتز چارەسەری ئەلکتریکی دروست دەکات کاتێک فشاری مەکانیکی بەکاردێت بۆ ئەوە. بەپێی هەمان، هەیە دوو چەماوە. یەکێک فشاری چاکاندن و یەکێکی تر فشاری چاکاندن.
کاتێک کوارتز بێ فشار دەبێت هیچ چارەسەرێک نابێت. لە چەماوەی فشاری چاکاندندا چارەسەرە باشەکان لە یەکەکەدا و چارەسەرە باشوکەکان لە چەماوەکەدا. چێوەی کریستالەکە بە چاکاندن بەرز دەبێت. لە چەماوەی فشاری چاکاندندا چارەسەرەکە بە چەماوەیەکی پێچەوانە دەبێت و کریستالەکە کوتە دەبێت.
پیزۆالکتریک ترانزدیوسەر لە پێشبینی ئەفەکتی پیزۆالکتریک دروست دەکرێت. واژەی پیزۆالکتریک لە زمانی یۆنانی هاتووە کە یەکسانە بە "پیزین" کە یەکسانە بە چاکاندن یان چاکاندن. ئەفەکتی پیزۆالکتریک دەڵێت کە کاتێک فشار یان گەڕانە مەکانیکی بەکاردێت بۆ کریستالی کوارتز، چارەسەرە ئەلکتریکی بەکاردێت. ئەفەکتی پیزۆالکتریک لەلایەن پیرە و ژاک کوری دۆزرایەوە. ڕێژەی چارەسەرەکە دەبێت یەکسان بێت بە ڕێژەی گۆڕانکاری فشاری مەکانیکی کە بەکاردێت. گەڕانەیەکی زۆر وولتاژی زۆر دەبێت.
یەکێک لە چارەسەرە ناوەکانی ئەفەکتی پیزۆالکتریک ئەوەیە کە پێچەوانەیە کە کاتێک وولتاژ بەکاردێت بۆ ئەوان، ئەوان دەگۆڕێت بە چەماوەیەک. کریستالی کوارتز کە لە چەماوەی ئەلکتریکیدا هاتووە، دەگۆڕێت بە ڕێژەیەکی یەکسان بە قوڵی چەماوەی ئەلکتریکی. ئەگەر هەمان چێوە لە چەماوەی ئەلکتریکیدا بێت بە چەماوەیەکی پێچەوانە، گۆڕانکاری پێچەوانە دەبێت.
کریستالی کوارتز بە چاکاندن لە چەماوەی ئەلکتریکیدا دەگۆڕێت
کریستالی کوارتز بە چاکاندن لە چەماوەی ئەلکتریکیدا دەگۆڕێت بە چەماوەیەکی پێچەوانە.
ئەوە گەڕانەیە کە نیاز نییە بۆ چەماوەی ئەلکتریکی بۆ کارکردن. وولتاژی ئەلکتریکی کە لەلایەن پیزۆالکتریک ترانزدیوسەر پێشکەش دەکرێت یەکسانە بە فشار یان گەڕانە.
پیزۆالکتریک ترانزدیوسەر چەندین چارەسەری هەیە. بۆیە، وەک سەنسۆر کار دەکات و لە ئەکسلەرامەتردا بەکاردێت بەهۆی ڕێژەیەکی باشی فرێکانس. ئەفەکتی پیزۆالکتریک بە چەندین چارەسەر بەکاردێت کە پێویستی پێشبینی یان گەڕانەی دەبن. ئەوە بە عنوان چارەسەری بەرزی گەڕانە دەکرێت بۆ سیگار لایټەر و بەکاردێت لە سۆنار، مایکروفۆن، گەڕانە، فشار، و چەماوە.
بەکاردانی مادەکانی پیزۆالکتریک
بە بەکاردانی مادەکانی پیزۆالکتریک، پیزۆالکتریک ترانزدیوسەر بە چەندین چارەسەر بەکاردێت:
لە مایکروفۆنەکاندا، فشاری گۆڕانکاری بە چەماوەی ئەلکتریکی گۆڕێت و ئەم چەماوەیە سەرەتا بە چەماوەیەکی باشتر دەگۆڕێت بۆ دروستکردنی گۆڕانکاری یەکە.
بە بەکاردانی مادەی پیزۆالکتریک، حەزەکانی ماشینەکان لە چاکاندندا دەقەدەن.
بەکاردێت لە دیاگنۆستیکی مەدیک.
بەکاردێت لە لایەرە ئەلکتریکی کە بەکاردێت لە مێزانەکان. فشاری کردنی پیزۆالکتریک سەنسۆر چەماوەی ئەلکتریکی دروست دەکات کە سەرەتا چارەسەری لێکەوت دەکات.
بەکاردێت بۆ ئاستێرەکانی گۆڕانکاری سەرەکی و گۆڕانکاری گەورە.
بەکاردێت لە چارەسەری نازاندان.
بەکاردێت لە پرینتەرەکانی ئینکجێت.
بەکاردێت لە رەستۆرانەکان یان گەڕانەکاندا کە کاتێک کەسێک نزیکەی درەکەدا و درەکە دەکەوێتەوە. لەم چارەسەردا، چارەسەرەکە کە کەسێک نزیکەی درەکەدا فشاری کەسەکە بە سەنسۆر دەکەوێت و چەماوەی ئەلکتریکی دروست دەکات و درەکە دەکەوێتەوە.
نمونەی مادەی پیزۆالکتریک
