
Арматура - бу электр машина (мотор ёки генератор)нинг альтернатив ток (AC)ни узатиш учун колдониладиган қисми. Арматура коммутатор (ток йўналишин кайта-кайта оғирлаштириш) ёки электроник коммутация (масалан, юбакли DC моторида) орқали DC (тегишликли ток) машиналаридаги AC токни узатади.
Арматура статор ва ротор ортасидаги айрангдаги магнит ташкилоти билан ҳосил бўладиган арматура виндигини ҳомила қилади ва қолдиради. Статор яхши қисми (ротор) ёки турган қисми (статор) бўлиши мумкин.
Арматура термини 19-асрда "магнит ҳофизи" деган техник маноси билан киритилган.

Электр мотори электромагнит индукция принцибини колдониб, электр энергиясини механика энергиясига айлантиради. Ток ўтказувчи кондуктор магнит ташкилоти ичидаги жойга қоён бўлганда, Флемингнинг чап қол қоидаси боғимча силинганин ҳисоблаб топилади.
Электр моторида статор мусбат магнитлар ёки электромагнитлар ёрдамида айланадиган магнит ташкилотин ҳосил килади. Арматура, адаси ротор, коммутатор ва юбакларга боглиган арматура виндигини ҳомила қилади. Коммутатор арматура виндигидаги ток йўналинини айлантирганда такрибан магнит ташкилоти билан тушунчи бўлиши учун ўзгартирети.
Магнит ташкилоти ва арматура виндиги ортасидаги мувафақатлик моментни ҳосил килади, бу арматуранинг айлантишини ҳосил килади. Арматурага боглиган шахт башка қурувчаларга механика энергиясини утказади.
Электр генератори электромагнит индукция принцибини колдониб, механика энергиясини электр энергиясига айлантиради. Кондуктор магнит ташкилоти ичидаги жойга қоён бўлганда, Фарадейнинг қоидаси боғимча ЭДС (электродвижущая сила) ҳосил бўлади.
Электр генераторида арматура адаси ротор, дизель двигатель ёки турбина кабил қисми бўлиши мумкин. Арматура коммутатор ва юбакларга боглиган арматура виндигини ҳомила қилади. Статор мусбат магнитлар ёки электромагнитлар ёрдамида турган магнит ташкилотин ҳосил килади.
Магнит ташкилоти ва арматура виндиги ортасидаги нисбий харакат арматура виндигида ЭДС ҳосил килади, бу ташкилоти шундан тушиб электр токини ҳамраҳлашади. Коммутатор арматура виндигидаги ток йўналинини айлантирганда такрибан алтернатив ток (AC) ҳосил килади.
Арматура тўртуна асосий қисмдан иборат: нүкта, виндиги, коммутатор ва шахт. Арматуранинг диаграммаси келажакда кўрсатилган.


Электр машина арматураси қайталарга эга, булар арқилик аниқлиги ва иш қилиш артишади. Арматура қайталарининг асосий турлари:
Мискал қайта: Бу арматура виндигидаги қисмларга эга болган куч. У арматура токининг квадрати билан пропорционал ва калайлаштириш учун катта қисмлар ёки параллел юллар колдонилади. Мискал қайта формуласи ёрдамида ҳисобланиши мумкин:

буерда Pc - мискал қайта, Ia - арматура токи, Ra - арматура қисмлар.
Эдди ток қайта: Бу арматура нүктасида ҳосил бўладиган индукция токларга эга болган куч. Булар магнит флюкс озгоришларининг натижаси бўлиб, иссиқ ва магнит қайталарни ҳосил килади. Эдди ток қайта ламинированный нүкта материаллар ёки айрангни кечиртириш ёрдамида камайтириш мумкин. Эдди ток қайта формуласи ёрдамида ҳисобланиши мумкин:

буерда Pe - эдди ток қайта, ke - нүкта материал ва формасига bog'liq doimiy, Bm - максимал флюкс сифати, f - флюкс қайтарилган даври, t - ҳар бир ламинация каллигини, V - нүктанинг ҳажми.
Гистерезис қайта: Бу арматура нүктасида қайта-қайта магнитлаштириш ва демагнитлаштиришга эга болган куч. Бу процесс нүкта материалнинг молекуляр тузилмасида сумка ва иссиқни ҳосил килади. Гистерезис қайта паст коэрцитивлик ва ёккин пронициабилликга эга бўлган нималанти материаллар колдониш ёрдамида камайтириш мумкин. Гистерезис қайта формуласи ёрдамида ҳисобланиши мумкин:

буерда Ph - гистерезис қайта, kh - нүкта материалга bog'liq doimiy, Bm - максимал флюкс сифати, f - флюкс қайтарилган даври, V - нүктанинг ҳажми.
Жами арматура қайта үч қайтанинг қўшими бўлади:

Арматура аниқлиги арматуранинг чиқиш кучининг ортинча кучига нисбатини аниқлайди:

буерда ηa - арматура аниқлиги, Po - чиқиш кучи, Pi - арматуранинг ортинча кучи.
Арматура дизайни электр машина аниқлиги ва иш қилиш артишин таъсир этади. Арматура дизайнига таъсир этадиган факторлар:
Чизиклар сони: Чизиклар арматура виндигини ҳосил килади ва механика қолдиради. Чизиклар сони виндиги турининг, полюслар сонининг ва машина ҳажмининг асосида аниқланади. Кўпроқ чизиклар флюкс ва токни яхши тарзда таркатиш, паст реактив ва қайталар, ва яхши моментни ҳосил килади. Аммо, кўпроқ чизиклар арматуранинг веси ва нархи, изоляция ва сузувиш учишни кечиртириш, ва айранг ва арматура реакциясини кечиртириш.
Чизиклар форма: Чизиклар айрангга ўчинишга ёпилган ёки ёпилмаган. Ачык чизиклар ачилган ва сузувиш қийин, аммо айрангда кечиртириш ва токни кечиртириш. Йопилган чизиклар ачилган ва сузувиш қийин, аммо айрангда кечиртириш ва токни кечиртириш.
Виндиги тури: Виндиги коммутатор секментларга қандай тарзда боглиганга қараб лап виндиги ёки вав виндиги бўлиши мумкин. Лап виндиги ёки вав виндиги бўлиши мумкин. Лап виндиги юқори ток ва паст вольт машиналар учун мос, чунки у ток юриши учун кўпроқ параллел юлларни ҳосил килади. Вав виндиги паст ток ва юқори вольт машиналар учун мос, чунки у виндиги катларини серия билиб боглиши ва вольт қўшади.
Кондуктор ҳажми: Кондуктор ар