چی دیارا کردن مگناټان و سیمەکانی برقی لەگەڵ شارەکانی پاشوو؟
În pêşkewtin magnetên bi polên berbiyayî û têlên dihat pirr dîferensan:
I. Mîhengan din
Magnet
Magnet yek obje ye ku magnezyayet hene. Sahan magnetî ya ku çêkirin ji xuyangûnên magnetîkên naverokandin da. Dua pola magnetê niha pola şimal (pol N) û pola baxışî (pol S) ne. Polên yekbîn dibêjînin û polên berbiyayî tarikandin.
Mesel, dema divê magnet ê te derbari vêne, heke polên berbiyayî birê bir bin, wan tarikandin; heke polên yekbîn birê bir bin, wan dibêjînin.
Têle
Têle herêmî yên metalî (wisa kopi, alüminiyum, ...) çêkirin û bikar îstin ji bo parzûnê cûranê. Dema têle bi barzanan berbiyayî ye, gerçê sahan elektrîkî di nav têleyê de ye, ku elektronan da kuştê dikin.
Mesel, di serketa cûrayê direksiyonî de, belka têle wate barzanê pozîtif û belka din wate barzanê negatif. Elektronan ji belka barzanê negatif derve belka pozîtif dikin da ku cûra formîsin.
II. Rêbaza pêşkewtin din
Magnet
Parzûna: Heke hewce dikin magnetên bi polên berbiyayî parzûna (yani polên magnetîkên berbiyayî), hewce ye ku zorî eksterîn bikin da ku tarikandina nan besezin. Amûra bikar îstin da ku bi werazan û sîsteman mekanîkî hêsan parzûnin. Lekin, dixwazin ku bi xwerîgirî bêje bikin da ku magnet ne biguherîne an magnezyayet ne biceribîne ser hesabda çalakî.
Tayîn: Dema magnetên bi polên magnetîkên berbiyayî tayîn bikin, hewce ye ku wan ji maddên ferromagnetîk parzûnin da ku na destpêkê sahan magnetîkê wan ne biguheze nin an ji wan digirin an biguherînin. Yekam, hewce ye ku factoran amûreyî wisa garmiya herêmî û terav veqîn hatine çalak bikin da ku magnezyayet magnetê ne biceribîne.
Kawtariya lêkolîn: Dema magnetên bi polên magnetîkên berbiyayî lêkolîn bikin, hewce ye ku piştgiriya dast û pençikan bikin, bêtirîsîs heke magnetên qûşta tarikandin an dibêjin. Heke magnet qûşte be, hewce ye ku bi seyarrên elektronîkên navendî yên wisa saat, telefona mobil, û komputer parzûnin.
Têle
Parzûna barzanan: Ji bo têlên bi barzanan berbiyayî, herêmî barzanan bi parzûna serketa dikin. Mesel, operasyonan wisa çalaka rojan û çalakan derve rojekin da ku cûra di têleyê de bisezin û li vir barzanan berbiyayî besezin. Di herêmî serokeyên veqîn de, amûra elektronîk wisa kapasitordan bikin da ku barzanan bêtevînîn da ku ew parzûna besezin.
Parastina kawtariya: Dema têlên bi barzanan berbiyayî lêkolîn bikin, hewce ye ku rêbazan parastina kawtariya nermîn bikin. Yekam, hewce ye ku tu ji topografîya ziwan hatine izolate bikin da ku şokê elektrîkî besezin. Tu dikarin kalaha izolate, kafşan izolate, ... bikin. Duyem, pêşoperasyonan, amûra alatan wisa elektroskop bikin da ku bistînin têle live e. Tu heta destpêkê kawtariya besezin dikarin lêkolîn bikin. Heke tu ne xistî çi voltaj têleyê ye, hewce ye ku elektrîker profesyonel bikin da ku lêkolîn bikin.
Tayîn û lêkolîn: Dema têlên bi barzanan tayîn bikin, hewce ye ku wan ji maddên yanîyan û peydîyan parzûnin da ku na çalakî û perestîna têleyê ne biguheze nin. Yekam, têlên jêrterîn hewce ye ku bi rêbazan parastina çevreswarî bêtevînîn û ne heta vegerîn.
Di navbera pêşkewtin magnetên bi barzanan berbiyayî û têlên, di mîhengan, rêbazan pêşkewtin, û parastina kawtariya de pirr dîferensan hene. Hata hewce ye ku rêbazan pêşkewtin rast bikin ser ewerdên xwe.
