ئەمەلە بەری گۆڕاو دەچێتەوە پێکهاتەی ئەندازەیی؟

Hişeyê ku şevê yekparast bibe reyberdanê yên direk ne hatî çêtirin, lê bi mekanîzmên herî dengê reyberdanê reyberdanê di navbera xwe de hatî çêtirin. Ji hêr ji bo serbestkirina raman:

1. Pencereya Basetîn a Reyberdan

Reyberdan $\mathrm{<br>}$R yek mîna encamî a elementê ya vebiyê ye ku nisandeya digehanê ku elementê li gerêş û tevgerê xuyê da rêbikat. Li dawaya Qanûna Ohm, reyberdan $\mathrm{<br>}$R bi formulê din dikare hesab kirin:

R=IV

ku:

$\mathrm{<span\; style="font-family:\; arial,\; helvetica,\; sans-serif;\; font-size:\; 16px;">V ji\; volt\; (V)</span>}$

$\mathrm{<span\; style="font-family:\; arial,\; helvetica,\; sans-serif;\; font-size:\; 16px;">I ji\; amper\; (A)<br></span>}$

2. Mînan Fîzikî yên Reyberdan

Mezinahiya reyberdan ê zêde yên vebiyê di navbera xwe de parastin:

• Materyal: Materyalan jîyan reyberdanan jîyan hene.

• Dewlet: Piçûka konduktor L, reyberdan zêdetir bibe.

• Agahî Mezinahiya Konduktor: Agahî mezinahiya konduktor A zêdetir bibe, reyberdan kêm bibe.

• Derec: Reyberdan materyalan jîyan biguherîne bi dereca.

3. Effeçên Naverok a Hişeyê ku Şevê Yekparast bibe li Reyberdan

Hişeyê ku şevê yekparast bibe reyberdanê yên direk ne hatî çêtirin, lê bi mekanîzmên herî dengê reyberdanê reyberdanê di navbera xwe de hatî çêtirin:

3.1 Effeçî Derec

• Joule Heating: Hişeyê ku şevê yekparast bibe di navbera konduktorê de, Joule heating (jî yan resistive heating) dakêre, ku bi P=I2R nusayandin, ku P ji guç, I ji hiş, û R ji reyberdan.

• Derecê Zêdetir: Joule heating derecê konduktorê zêdetir bike.

• Guhertina Reyberdan: Reyberdan metelan jîyan bi dereca zêdetir bibe. Demekî, hişê zêdetir bike, derecê konduktorê zêdetir bike, û reyberdan zêdetir bike.

3.2 Mînan Naverok a Materyalan

• Reyberdan Naverok: Materyalan jîyan (wisa semiconductors û alloyên jîyan) reyberdan naverok hene, ku demekî reyberdan bi hişê biguherîne.

• Hişeyê Cizî: Bi hişeyê cizî, mînan reyberdan materyalan biguherîne, ku reyberdan biguherîne.

3.3 Effeçan Sivî Mezanî

• Hall Effect: Di materyalan jîyan de, hişeyê ku şevê yekparast bibe effect Hall dakêre, ku diferansê voltajê perpendikular a hiş û sivî mezanî bikin. Ev reyberdan biguherîne, bêyî sivî mezanî derbas.

• Magnetoresistance: Materyalan jîyan (wisa materyalan magnetî) magnetoresistance hene, ku reyberdan bi sivî mezanî biguherîne.

4. Perjamen

Hişeyê ku şevê yekparast bibe reyberdanê yên direk ne hatî çêtirin, lê bi mekanîzmên herî dengê reyberdanê reyberdanê di navbera xwe de hatî çêtirin:

• Effeçî Derec: Joule heating li ser derecê konduktorê zêdetir bike, û reyberdan biguherîne.

• Mînan Naverok a Materyalan: Mînan reyberdan materyalan bi hişeyê cizî biguherîne.

• Effeçan Sivî Mezanî: Di tilada jîyan de, sivî mezanî li ser reyberdan biguherîne.